Ҳamid Шоdiev, Иbроҳim Ҳabibуllaev

Ko‘rsatgichlarning nomi 
Hisoblash 
texnologiyasi 
1. 
Yo‘qotilishining to‘laligi 
2. 
Sug‘urta qoplamasining to‘lov koeffitsienti
3. 
Sug‘urta to‘lov badallarning darajasi 
4. 
Sug‘urta summalarining zararliligi 
5. 
Talofat ko‘rgan obyektlar o‘rtacha sug‘urta summasi 
6. 
Sug‘urta to‘lovining o‘rtacha summasi 
7. 
Sug‘urtalangan obyektlarning o‘rtacha sug‘urtalangan summasi 
8. 
Sug‘urta qoplovining o‘rtacha summasi 
Sug‘urta bozorini statistik o‘rganish va tahlil qilish uchun yuqorida 
keltirilgan oddiy ko‘rsatkichlardan tashqari, yana sug‘urta tarifi (netto-brutto) 
stavkalari, shaxsiy sug‘urta, javobgarlikni sug‘urtalash, baxtsiz xodimlarni 
sug‘urtalash, ijtimoiy ta’minot va ijtimoiy sug‘urtalash ko‘rsatkichlaridan 
foydalaniladi. Ularni hisoblash texnologiyasi va tahlilini to‘liq matni maxsus 
adabiyotlarda keltirilgan. 

---

373 
Asosiy tayanch iboralar 

Moliya

Ob’ekt

Predmet 

Diskant

Foiz

Renta 

Inflyatsiya 

Pul 

Kupyura 

Kredit 

Aktsiya 

Obligatsiya 

Veksel 

Optsion 

Fyuchers 

Kupon 

Dividend 

Valyuta 

Moliya statistikasi 

Yig‘ma ko‘rsatkichlar 

Davlat moliyasi ko‘rsatkichlari 

Pul muomalasi ko‘rsatkichlari 

Kredit operatsiyasi 
ko‘rsatkichlari 

Investitsiya ko‘rsatkichlari 
 

Varrant 

Moliyaviy bozor ko‘rsatkichlari 

Moliyaviy faoliyat ko‘rsatkichlari 

Oshgan qiymat 

Sodda foiz 

Murakkab foiz 

Moliya renta ko‘rsatkichlari 

Inflyatsiya indeksi 

Pul massasi 

Pul agregatlari 

Pul bazasi 

Pul multiplikatori 

Pul oboroti (aylanishi) 

Pul emissiyasi 

Pul migratsiyasi 

Kredit boqimandasi 

Kredit resurslari 

Kredit qo‘yilmalari 

Kredit oboroti 

Qimmatli qog‘ozlar 

Dou Djons indeksi 

Valyuta bozori 

Valyuta kursi 

Paritet kursi 

Paritet kurslari 

To‘lov balansi
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

374 
 
Bilimingizni sinab ko‘ring 
1.
Moliya deganda nimani tushunasiz? 
2.
Moliya statistikasi deganda nimani tushunasiz? 
3.
Moliya statistikasi qanday vazifalarni hal qiladi? 
4.
Moliya statistikasi o‘z predmetini qaysi ko‘rsatkichlar yordamida o‘rganadi? 
Ular o‘zaro bog‘liqmi, bog‘liq bo‘lsa qanday bog‘langanligini ifodalang. 
5.
Mijozning 10,0 mln. so‘m puli bor. U 5 yilga omonatga qo‘ymoqchi. Mijoz 
qaysi (sodda yoki murakkab) foizda bankka pulini joylashtirsa ko‘proq 
daromad oladi? Javobini isbotlang. 
6.
Boshlang‘ich summani 4 marta ortishi uchun necha yil kerak. Bank mablag‘ni 
28% dan qabul qilishga rozi. 
7.
Bobongizdan olgan qarzning qolganini (100000 so‘m), uning o‘rtog‘i keltirib 
berdi. U qarzni 10% dan 25% oldin olgan ekan. Bobongizdan o‘rtog‘i necha 
so‘m qarz olgan? 
8.
Moliyaviy rentaning oshgan qiymati, uning keltirilgan qiymatidan nima bilan 
farq qiladi? 
9.
Qaysi paytda bankga mablag‘ni joylashtirish mijoz uchun zarar?
10.
Pul massasi deganda nimani tushunasiz va uni qanday agregatlarini bilasiz? 
11.
Pul multiplikatori qanday hisoblanadi? 
12.
Pul muomalasining samaradorligini xarakterlovchi ko‘rsatkichlarni hisoblang. 
13.
Birinchi chorakda pul qoldig‘i oylar bo‘yicha quyidagicha taqsimlangan: 
01.01-98 mlrd.so‘m; 01.02-106; 01.03-92; 01.04-105 mlrd.so‘m. Yalpi ichki 
mahsulot hajmi 298,6 mlrd.so‘mga teng. Pul massasi har necha kunda 
yangilangan? 
14.
Bir yilda pul massasi 6 marta aylangan. Pulni bir marta aylanishiga necha kun 
sarflanadi? 
15.
Pul aylanish tezligini o‘zgaruvchan indeksi 9,6 % ga, o‘zgarmas tarkibli 
indeks 12,6% ga oshganligi ma’lum. Pul aylanish tezligini tarkibiy siljish 
indeksi qanday o‘zgargan? 
16.
Kredit munosabatlarini baholashda statistikada qanday ko‘rsatkichlar 
qo‘llaniladi? 
17.
Kredit deganda nimani tushunasiz? 
18.
Kredit boqimondasi nima? 
19.
Kredit tizimining qanday ko‘rsatkichlarini bilasiz? 
20.
Kredit oboroti (hajmi) qanday aniqlanadi? 
21.
Kreditni aylanish soni va kreditdan foydalanish vaqtini aniqlang va ularni 
o‘zaro bog‘liqligini ko‘rsating. 
22.
Ishonchli va ishonchsiz majozlar qanday aniqlanadi? 

---

375 
23.
Kredit aylanish tezligining sonini o‘zgaruvchan va o‘zgarmas tarkibli, 
tarkibiy siljishlar indekslari formulalarini keltirib, ularni o‘zaro bog‘liqligini 
ko‘rsating. 
24.
Qimmatli qog‘ozlar deganda nimani tushunasiz va qanday turlarini bilasiz? 
25.
Qimmatli qog‘ozlar ko‘rsatkichlarini ifodalab bering? 
26.
Aktsiya bo‘yicha jami daromadlilik darajasini aniqlang (aniq raqamlar 
misolida). 
27.
Obligatsiya 2800 (kurs bahosi) so‘mdan sotib olingan va qoplash muddati (4 
yil) to‘lguncha ushlab turildi. Yillik kupon stavkasi 12%, obligatsiya nominal 
qiymat bo‘yicha qoplanadi. Obligatsiyani jami daromadlilik darajasi 
aniqlansin. 
28.
Qimmatli qog‘ozlarni umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlarini tushuntirib bering. 
29.
Dou Jons indeksining mohiyatini tushuntirib bera olasizmi? Qanday Dou Jons 
indekslarini bilasiz? 
30.
Valyuta bozori va kursi nima? Qanday kurslarni bilasiz? 
31.
Valyuta kotirovkasi deganda nimani tushunasiz? 
32.
Bid va offer kurslarini qanday aniqlaysiz? 
33.
Spred nima? 
34.
Kross, spot, forvard, real, rasmiy, arbitiraj kurslarini bir-biridan farqi nima? 
35.
USD/U2S-999; USD/IUD-120; RUB/U2S-10; 1 so‘mga necha rupiya beradi?
36.
Bir AQSh dollar necha so‘m turadi. Real kursni aniqlang? 
37.
Forvard kursini aniqlashni qanday usullarni bilasiz? 

---

376