«amaliy matematika va informatika» kafedrasi


II BOB. AMALIY QISM 2.1 Yig‘indi va ayirmaning nisbiy va absolyut xatoliklarni aniqlash



Download 1,48 Mb.
bet6/13
Sana15.06.2022
Hajmi1,48 Mb.
#672833
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
Muhimmm

II BOB. AMALIY QISM

2.1 Yig‘indi va ayirmaning nisbiy va absolyut xatoliklarni aniqlash


1-misol. Hisoblashlar natijalariga ko‘ra a = 2520 va b = 2518 sonlar olindi. Bu sonlar ayirmasining xatoligini tahlil qiling.
Yechish. Bu sonlarning absolyut xatoliklari (a) = (b) = 0,5 va nisbiy xatoliklari (a)  (b) = 0,5/2518 = 0,0002 = 0,02%. Ayirma uchun (a–b) = (a) +
(b) = 1 va (a–b)  ((a) + (b))/ a–b  =0,5 = 50%. Sonlarning har biri juda kichik nisbiy xatoliklarga ega bo‘lishiga qaramasdan, ularning ayirmasi uchun juda ham noaniq natijaga ega bo‘ldik. Agar boshqa tasodifiy o‘lchovlarni bajargan taqdirimizda ham bu sonlar orasidagi farq 0, 1, 2, 3, 4 bo‘lishi mumkin. Shuning uchun hisoblashlar jarayonida ayirmada bir biriga juda yaqin sonlar hosil bo‘lish holatidan qochish kerak. Buning uchun hisoblashning ba’zi bosqichlarida aniqlikni yo‘qotib qo‘ymaslik maqsadida algoritmning ko‘rinishini almashtirish ma’qul bo‘ladi.
2-misol. Geodezik o‘lchovlar natijasida olingan quyidagi o‘nta sonning yig‘indisini topish va natijani baholash talab etilsin: 0,2897; 0,4976; 2,488; 7,259;16,38; 62,49; 216,2; 523,3; 1403; 5291.
Yechish. Ushbu sonlar yig‘indisining aniq qiymati: 7522,9043. Endi ushbu yig‘indini to‘rt razryadli to‘rda (beshinchi razryad tashlab yuboriladi) chapdan o‘ngga qarab hisoblaymiz, yig‘indi 7522 ga teng. Endi ushbu yig‘indini aksincha, o‘ngdan chapga qarab hisoblaymiz: 7520. Ko‘rinib turibdiki, oxirgi har ikkala holda ham natija noaniq. Natijani baholaymiz, ya’ni ularning absolyut va nisbiy xatoliklarini hisoblaymiz:  1 = 0,9043;  2 = 2,9043;  1 = 0,0001202;  2 = 0,000386. Demak, birinchi hol, ya’ni kichik sondan kattasiga qarab yig‘indi olishda nisbiy xatolik kam bo‘lar ekan. Agar yig’indini 7523 deb olsak, u holda 3 = 0,0957; 3 = 0,00001272.
3-misol. Millimetrlarga bo‘lingan lineyka yordamida qalamning uzunligi o‘lchandi. O‘lchash 17,9 sm ni ko‘rsatdi. Bu o‘lchashning chegaraviy nisbiy xatoligini ko‘rsating.

Download 1,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish