Аmаliy mashg’ulotlаr mavzulari 1-amaliy mashg‘ulot ekologiya fanining bo’lumlari. Mashg‘ulotning maqsadi

16-
 
rasm. Tuproq kesimi: 1-xazan 
to’shami;
 2- chirindi; 3- yuvilish qatlami; 
4-
 
mineral tuzlar 
to’planadigan qatlam;
 5- onazamin 
(Kriksunov, 
1995 ) 
 
xududda ekologik xalokat keltirib chiqarish mumkin. Mineral resurslardan 
foydalanishni tartibga solish uchun O’zbekistonda “Yer osti qazilmalari to’g’risida”gi 
(2002) qonun qabul qilingan. Chiqindilar muammosini xal qilish O’zbekistondagi eng 
dolzarb ekologik muammolardan hisoblanadi. Tog’-kon sanoati eng katta xajmdagi 
chiqindilarni beradi.
Har yili o’rta hisobda 100 mln.tonnadan ortiq, sanoat, maishiy va boshka 
chiqindilar vujudga keladi va 15-20% zaharlidir (15-rasm). Respublikada chiqindilarni 

---

joylashtirish va zararsizlantirish, qayta ishlash talabga to’la javob bermaydi. Navoiy, 
Toshkent, Jizzax viloyatlari va Toshkent shahrida eng ko’p chiqindilar xosil bo’ladi va 
joylashtiriladi. Qayta ishlanadigan qattiq chiqindilar 14- 15%ni tashkil qildi. Bu 
soxadagi faoliyatni tartibga solish maqsadlarida O’zbekistonda 2002-yili “Chiqindilar 
to’g’isida”gi qonun qabul qilingan. 
Tuproqlarga antropogen omillarining ta’siri va uning ekologik oqibatlari. 
Tuproq ma’lum darajada barqaror o'ziga xos tizim hisoblanadi, ammo u surunkali va 
ko’chli antropogen ta’sirga juda sezgir bo‘ladi. Inson tuproqqa, undan foydalanish, 
ya’ni haydash, ekin ekish, sug‘orish, hayvonlarni boqish, texnik vositalarni 
qo‘llash, mineral o‘g‘itlar va pestitsidlarni qo‘llash jarayonlarida tazyiq o‘tkazadi. 
Hozirgi paytdagi yer resurslari bilan bog‘liq ekologik muammolarning negizida 
oziq-ovqat mahsulotlari va qishloq xo‘jaligi xomashyolari miqdorini aholi jon boshiga 
nisbatan kamayib ketayotganligi va tuproqlarning ekologik holati yomonlashib 
borayotganligi yotadi. Bunday salbiy jarayonlaming bosh sababchisi tuproqlar 
degradatsiyasining kuchayishi va dehqonchilik yerlari maydonini qisqarib borishidir.