Suvni tozalash va zararsizlantirish usullari. Darsning maqsadi

Suvni tozalash va zararsizlantirish usullari.

Darsning maqsadi: Ichimlik suvini tozalash va zararsizlantirish ususllari bilan laboratoriya sharoitida tanishish. Xlorli ohakning aktivligini aniqlash, suvning xlor talabchanligini, qoldiq xlorni va suvni dixlorlash usullarini tajribada aniqlash bilan tanishish.
Darsga kerakli ko‘rgazmali qurollar: Suvni tozalash usullari keltirilgan jadvallar, koagulyantlar, filtrlarning kesimi,xlorli ohak, kolbalar, pipetkalar, o‘lchov silindiri, distillangan suv, 10 foizli kaliy yod, 5 % sulfat kislota, 1 % li kraxmal, 0,01 n giposulfit eritmasi, konsentrlangan xlorid kislota, tekshiriladigan suv, xlorlangan suv va 1 % li ohak eritmasi ishlatiladi.
Darsning mazmuni: Suvni tozalash usullariga uning fizik hususiyatlarini (tiniqlik, rangi, hidi, ta’mi) Yaxshilaydigan va kimyoviy hususiyatlarini (temir, kalsiy, magniy va boshqa elementlar miqdorni kamaytiradigan) o‘zgartiradigan usullar kiradi. Suvni tozalash usullari faqat mexanik aralashmalardan tozalamasdan balki suvdagi epizootologik va epidemik xavflarni ham pasaytiradi. Suv quyidagi usullar bilan tozalanadi:
1. Suvni tindirish usuli – bunda suv maxsus idishlarda, suv havzalarida tindiriladi. Suvni tinish tezligi mexanik aralashmalarning katta kichikligiga boqliqdir. Masalan: 1 m chuqurlikga diametri 1mm lik yirik qum – 1 sekunda, 0,1 mm mayda qum 10 sekunda, 0,01 mm zarrachalar esa 2 soatda cho‘kmaga tushadi.
2. Koagulyasiyalash usuli – bunda ishlab chiqarish amaliyotida quyidagi koagulyantlardan foydalaniladi. Masalan: alyuminiy sulfat Al₂(SO₄)₃, temir sulfat Fe₂SO₄, temir xlorid FeCl₃ va boshqalar. Suvni koagulyasiyalash paytida koagulyantlarning dozasini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Koagulyant dozasi quyidagicha aniqlanadi: suvning 1 ^oC qattiqligi 10 ml CaO (kalsiy oksidigA. to‘g‘ri keladi. bu paytda reaksiya tuliq o‘tishi uchun 20 mg suvsiz alyuminiy sulfat Al₂(SO₄)₃ yoki 40 mg suvli Al₂(SO₄)₃x3H₂O sarflanadi. (molekulyar og‘irligi 666,42).
3. Filtrlash usuli - suvni tozalash usullaridan tindirish va koagulyasiyalash suvni tuliq tozalamasligi mumkin. Bunday paytda filtrlash usulidan foydalaniladi. Bu maqsadda ko‘p qavatli qumli filtr – rezyervuarlardan foydalanish tavsiya qilinadi. Filtrdagi har bir qavatning qalinligi 0,3 m dan to 1,3 m gacha bo‘ladi.
Suvning sifatini Yaxshilash uchun uning qattiqligini yumshatishda suv ohak yordamida – karbonat qattiqligi Yuqori bo‘lganda, suv tarkibida sulfatlar, xloridlar miqdori ko‘p bo‘lganda soda yordamida qayta ishlanadi.