2-amaliy; Fermentlar. Fermentlarning kimyoviy xossalari va ularning aktivligini aniqlash

2-AMALIY; Fermentlar.Fermentlarning kimyoviy xossalari va ularning aktivligini aniqlash.
Fermentlar deb organizmdagi kimyoviy reaksiyalarni tezlashtiruvchi biologik faol oqsillarga aytiladi. (Lotincha «Fermentum» – achitqi yoki «enzim» grekcha «en» – ichki, «zim» tomizg‘i). Fermentlar tashqi muhitdan tushgan va organizmning o‘zida hosil bo‘lgan moddalarning o‘zgarishini amalga oshiradi. Ovqat moddalarning o‘zlashtirilishi va ularning keyinchalik ishlatilishi, yuqori molekulali birikmalardagi kimyoviy energiyaning biologik oksidlanish davrida ajralishi va hujayra hamda to‘qimalarning ularning rivojlanishi va takomillanishi davrida struktur elementlarining hosil bo‘lishi fermentlarning bevosita ishtiroki ostida boradi. Fermentativ reaksiyalar asosida moddalarning o‘zgarishi organizm hayot faoliyatining material va energetik asosini tashkil etadi, shuning uchun fermentlar hayot jarayonlarini haraktlantiruvchilari bo‘lib hisoblanadilar.

Fermentlar neorganik katalizatorlardan quyidagilar bilan farqlanadi:

1. 
   Juda yumshoq sharoitlarda faollik ko‘rsatadilar (past temperatura,normal bosim, pHning ma’lum qiymatlari va boshqalar).
   
2. 
   Kimyoviy reaksiyani juda jadal tezlashtiradilar (35-rasm).
   
3. 
   Yuqori spetsifiklikka egadir.
   
4. 
   Fermentlar faolligi boshqariladi.
   
5. 
   Fermentativ reaksiyatezligi ferment miqdoriga to‘g‘ri proporsionaldir.
   

Fermentlar uchun xos bo‘lgan bir qator xususiyatlar ularning oqsil tabiati bilan bog‘liqdir.
Fermentlar tuzilishi. Fermentlar oqsil tabiatli bo‘lganligi uchun birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to‘rtlamchi qurilishga egadir. To‘rt-lamchi qurilishga ega bo‘lgan fermentlar bir necha
protomerlardan tashkil topgan. Katalitik xususiyatga ega bo‘lgan oddiy (ferment-proteinlar) va murakkab (ferment-proteidlar) fermentlarga bo‘linadi. Murakkab fermentlar oqsil qismi (apoferment) va oqsil bo‘lmagan qismi (kofaktor)dan iborat. Kofaktor bo‘lib metall ionlari yoki organik birikmalar bo‘lishi mumkin. Apoferment va kofaktor alohida faol emasdir, ularning birikishi faol fermentni hosil qiladi va uni xoloferment deyiladi. Kofaktorlar termostabil moddalardir, ko‘pchilik fermentlar qizitilganda faolligini yo‘qotadi.