Laboratoriya mashg’uloti alyuminiy

9-LABORATORIYA MASHG’ULOTI

Alyuminiy

Ishdan maqsad: Alyuminiyning xossalarini tajribalarda ko’rish.

Kerakli asbob va reaktivlar: probirka, xlorid kislota, sulfat kislota, nitrat kislotaning suyultirilgan eritmalari, alyuminiy bo'lakchasi, konsentrlangan nitrat kisiota, o’yuvchi natriy, alyuminiy sulfat.

Ishning borishi:

1.Tajriba: Alyuminiyning kislotalar bilan ta'sirlashuvi.

(tajriba murili shkafda o'tkaziladi)

a) uchta probirka olib, biriga xlorid, ikkinchisiga sulfat uchinchisiga nitrat kislotaning suyultirilgan eritmalaridan ozgina quying. Probirkadagi alyuminiy bo'lakchasidan 1-2 dona soling. Xlorid kisiota bilan shiddatli reaksiya, sulfit kisiota bilan undan kuchsiz reaksiya ketadi. Suyultirilgan nitrat kisiota bilan alyuminiy reaksiyaga kirishmaydi.

b) Ichiga ozgina konsentrlangan nitrat kisiota solingan probirkaga alyuminiy qirindisidan tashlang. Alyuminiyning sirtida oksid patda bo'lgani uchun sovuqda reaksiya bermaydi. Eritma isitilgach avval sekin so'ngra shiddatli ketadi. Reaksiya tenglamasini yozing.

2.Tajriba: Alyuminiyning ishqorlar bilan ta'sirlashuvi

Probirkaga o’yuvchi natriyning eritmasidan 1 ml solib uning ustiga ozgina alyuminiy qirindisidan tashlang. Vodorod ajralib chiqishini kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing.

3.Tajriba: Alyuminiy gidrooksidning amfoterligi.

Probirkaga alyuminiyning biror tuzi eritmasidan ozroq miqdorda olib, uning ustiga o’yuvchi natriyning eritmasidan tomchilatib quying. Oq rangli iviq cho'kma hosil bo'lishini kuzating. Reaksiya tenglamasini molekulyar va ionli holda yozing. Hosil bo'lgan cho'kmani ikkita probirkaga bo'lib soling. Ularning biriga suyo'ltirilgan xlorid kisiota ikkinchisiga esa o’yuvchi ishqor eritmasidan mo'lroq quying. Ikkala probirkadagi cho'kmalar erib ketishini kuzating. Reaksiya tenglamasini molekulyar va ionli holda yozing.

Savollar:

1. 
   Nima uchun alyuminiyning sulfid, karbonat, va sianidlarini suvli eritmalaridan olib bo’lmaydi?
   
2. 
   Quyidagi tuz eritmalarining qaysi birini alyuminiydan yasalgan idishda qaynatish mumkin emas? NaNO₃, HgNO₃, NaCO₃, KCl₂
   
3. 
   Quyidagi jarayonlarni amalga oshirishda yordam beruvchi reaksiya tenglamalarini yozing.
   

Al₂O₃→Al→Al₂(SO₄)₃→Al(OH)₃→NaAlO₃→AlCl₃→Na[Al(OH)₄(H₂O)₂]