Laboratoriya ishi №1. Aralashtrirish yo’li bilan qattiq jismlarning solishtirma issiqlik miqdorini aniqlash

Molekulyar fizika

Labaratoriya ishi №1

Aralashtirish qo’li

bilanqattiq jismlarning solishtirma issiqlik

sig’imlarini aniqlash.


Laboratoriya ishi №1.

Aralashtrirish yo’li bilan qattiq jismlarning solishtirma issiqlik miqdorini aniqlash.
Kerakli asboblar: kalorimetr, termometr, tarozi toshlari bilan, tekshiriladigan jism, qaynoq suv va barometr.

Ishning maqsadi: qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig’imlarini uning suvga uzatish issiqlik miqdorini o’lchash biln tajribada aniqlash.
Nazariy tushuncha.

Moddani qattiq holatini uning agregat holatlari(gaz, suyuq, qattiq, plazma)dan o’zining muayyan geometrik shakl va hajmga ega bo’lishligi ya`ni kristall tuzulishga egaligi kristall tuzilishida atomlar va molekulalar ma`lum tartibda joylashganligi xlor orasidagi elektrostotik xarakterdagi ionlar bon’der –boyul va metollar boshlanish kuchlari mavjudligi bilan tubdan farq qiladi.

Qattiq jismlarni umuman 2 ta sinfga ajratish mumkin. 1. Amorf. 2. Kristall qattiq jismlar Amorf jismlarning barcha yo’qalishlarida fizikaviy xossalari 1 xil bo’lganidan ularning izatron jismlar deb yuritiladi. Bu yerda shuni aytishi kerakli, poshkrislallar izatron xossaga ega bo’ladi. Kristallar atomlar kristal panjarasi tugunlarida pental atomlar joylashgan ionli, litolli fizikaviy panjara tuzilishiga ega.

Qattiq jism kristal panjaralari tugunlari orasidagi masofaning ortishi qattiq jism chiziqli o’lchamning uzayishiga olib keladi.

Qattiq jism zarralarining issiqlik tebranma xarakati asosida uning elastikli, issiqlik o’tkazuvchanligi, issiqlik sig’imi va unda tovush to’lqinlarning tarqalishi kabi bir qator xossalari tushintiriladi. Faraz qilaylik kristal atomlar fazoviy tuzilishga ega bo’lsin. U holda panjara tugunlaridagi “mahkamlangan atomlar” betartib issiqa tebranma harakatida bo’lganligidan harakatlari birday ehtimollikka ega deb qarash mumkin.

Demak panjara tugunida “mahkamlangan” har bir atom uchta tebranma erkinlik darajasiga ega. Ular ilgarilanma va aylanma erkinlik darajalariga ega bo’lmaydi deb qaraladi.

Agar 1 kg atom kristali qattiq jism olib qarasak, unda ga teng miqdorda atom bo’lib energiyaning erkinlik darajalari bo’yicha bir tekis taqsimlanishga qarab, ularning har biriga o’rtacha W energiya to’g’ri keladi. Bu energiya har bir atomning tebranma harakat kinetik energiyasi va uning muvozanat vaziyati poteinsial energiyasining yig’indisidan iborat .

Atomning tebranma harakatida o’rtacha va lari o’zaro teng bo’lib uning har bir erkinlik darajasiga miqdor va shuncha miqdor to’g’ri keladi. U holda 1 kg atom kristali qattiq jismning ichki energiyasi (1) ga (2) bu yerga unversion gaz doimiysi.

Agar 1 kg qattiq jismning temperaturasini ga ortirsak, uning atomlar issiqlik sig’imi quyidagicha topiladi shunday qilib barcha ximiyaviy kristall qattiq jismlar 1 kg atomi yoki 1 kg molekulasining issiqlik sig’imi o’zaro teng bo’lib, son jixatdan taxminan 6 koll/mol ⁰C ni tashkil qiladi.

Dlyulong –Pti temperaturalarda tajriba natijalarga mos kelmaydi. Nazariya va tajriba orasida farq bo’lish sabablari issiqlik sig’imlarining kvant nazariyasida ko’rib chiqilgan va klassik nazariyasida ko’rib chiqilgan va klassik nazariyasida to’ldirilgan.