Аmаliy mashg’ulotlаr mavzulari 1-amaliy mashg‘ulot ekologiya fanining bo’lumlari. Mashg‘ulotning maqsadi

2-rasm. Havuz biotsenozi (Chernova, 1995) 
"Biotsenoz" atamasi hozirgi zamon ekologik adabiyotlarda, ma’lum tyerritoriya 
uchastkalarni belgilash maqsadida ham ishlatiladi. Masalan, bug‘doy dalasi biotsenozi, 
o‘tloq biotsenozi, o‘rmon biotsenozi, va hokazolar. Bunda, birga yashashga moslashgan 
o‘simlik, hayvon va mikroorganizmlar kompleksi hisobga olinadi. 
Biotsenoz egallab turgan muhit biotop deb ataladi, biotop — biotsenozning yashash 
muhitidir (bu lotincha so‘z bo‘lib, "bios" —hayot, "topos" — yashash joyi demakdir). 
Yer yuzidagi biotsenozlar ko‘p yarusli bo‘lib, ular har xil balandliklarda, vertikal 
joylashgan qatlamlarga ega. Masalan, o‘rmonlarda daraxtning ildizi va tanasining 
joylashishiga qarab bir necha yaruslar ajratish mumkin: 
1.
Daraxtlar. 
2.
Butasimon o‘simliklar va yosh daraxtlar. 
3.
O‘tsimon o‘simliklar va butachalar. 
4.
Moxlar. 
Biotsenozdagi organizmlar bir—birlari bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu bog‘lanishlar 
jamoadagi yashash sharoitini va ularning ovqatlanish yo‘llarini belgilaydi. 
Beklemishev V.N. klassifikatsiyasiga ko‘ra o‘zaro bevosita va bilvosita bog‘langan 
organizmlar orasidagi munosabatlar to‘rt tipga bo‘linadi:

---

3-rasm. 
O‘rmon
 biotsenozidagi yaruslilik: 
1-yer osti yarusi; 2- tuproq yuzasi yarusi; 3- past bo‘yli butalar yarusi; 4- 
baland bo‘yli butalar yarusi; 5-daraxtlar yarusi. 
1.
 
Trofik 
bog‘lanishlar bir tur ikkinchi tur bilan oziqlansa (bu tirik yoki o‘lik 
organizmlar qoldig‘i bo‘lishi mumkin), hayoti davomida shu yo‘l bilan tayyorlangan 
mahsulotlardan oziqlanishda foydalaniladi. Masalan: ninachilar har xil hasharotlar bilan 
ovqatlanadi, asalarilar o‘simliklarning gullaridan nektar oladi, (ular o‘simliklar bilan 
bevosita munosabatda bo‘ladi), chunki o‘simliklar asalarilarga ovqat tayyorlab beradi.