Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Chang kasalliklarini oldini olish chora-tadbirlari.Chang hosil bo`ladigan ishlab chiqarishning barcha tarmoqlarida unga qarshi va chang kasalliklarini oldini olish kompleks chora-tadbirlaridan iborat bo`lib,asosan uch yo`nalishda olib boriladi:1.Texnologik;2.Sanitar-texnologik;3.Tibbiy profilaktik tadbirlari. Texnologik choralar eng samarali hisoblanadi,chunki bu yo`nalishda changni hosil bo`ladigan manbada kamaytiriladi.Yoki butunlay bartaraf etish mumkin.Eng samarador tadbirlarga texnologik jarayonni o`zgartirish mumkin.Suvli parmalash hosil bo`lgan chang namlanadi.Suv bilan cho`ktiriladi va havoga qo`shilmaydi. Ko`mir qatlamlariga oldidan 3-4 atm.
Bisimida suv urilganda mahsulot sirti urilganda,uni yig`ib olish,ortishda,tashishda va tushirishda chang hosil bo`lishi va uni tarqalishi keskin kamayadi.
Sanitar texnologik chora tadbirlar mahalliy va umumiy ventilyasiyadan foydalanish katta ahamiyatga ega bo`lib changga qarshi kurashda to`ldiruvchi asosiy san-texnologik choralardir.Asosan mahalliy havo olib ketuvchi ventilyasiyaga manbani qobiq,yon tomondan germitizatsiyalashgan moslama o`rnatilishi maqsadga muvofiqdir.Changni tortib olish joyidagi havoning tezligi 1,5-4 m sek kam bo`lmasligi changning og`irligi oshishi,tortish tezligi oshishi bilan amalga oshiriladi.Mahalliy havo tortuvchi ventilyasiyani qo`llash changni manbani o`zida yo`qotib ish joyi havosida changni hosil bo`lishini yo`q qiladi. Bundan tashqari umumiy havo olib keluvchi ventilyasiya o`rnatilish ish joyidagi havo turg`unligini ta'minlaydi.Tibbiy profilaktik tadbirlar kasb kasalliklarining oldini olish choralarining unumdori bo`lib ishga qabul qilishdan oldingi va davriy tibbiy ko`riklar hisoblanadi.Bu ko`riklar UzResSSVning 300 sonli buyrug`i asosida o`tkaziladi.Chang hosil bo`ladigan ish joylarida nafas yo`llarida kasali bor shaxslar burun to`sig`ini qiyshigi,surunkali bronx o`pka kasalliklari,o`pka,TBK, tibbiy ko`riklarda kasb bilan bog`liq kasalliklarini dastlabki belgilarini aniqlash va uni oldini olishdan iboratdir.DTK o`tkazilishi changni turiga qarab 12-24 oyda bir marta o`tkaziladi.Tibbiy ko`rikda terapevt LOR,dermatolog,akusher-ginekolog, stomatolog mutaxassislari qatnashadi.Changga qarshi asosiy tadbirlarda yo`l ko`yiladigan eng ko`p mikdor(PDK)gigiyenik me'yorlar hisoblanib, qonunlashtirilgan.Hozirgi kunda 100 dan ortiq fibrogen ta'siri bor aerozollar me'yorlangandir.Prfilaktika yana chang bilan ishlaydigan ishchilar yoshi chegaralanishi,ya'ni yer osti chang hosil bo`ladigan ish joylariga 20 dan yosh erkak va ayollar qo`yilmaydi.Bir qator ishlab chiqarishda ish vaqti 6 soat,qo`shimcha ish haqi,ta'til va oldinroq pensiyaga chiqish ruxsat etilgan bo`lmasa anemiya xolati yuz beradi.Metil spirti o`ziga xos ma'lum hidga ega fizik kimyoviy xossasi etil spirtiga o`xshash,lekin ta'sir doirasi kuchli hisoblanadi.Nafas yo`llariga og`iz orqali ta'sir etadi.Kirish nervi kuchli ta'sir qilib o`limga sabab bo`lishi mumkin. Ishlab chiqarish changi deb–ishlab chiqarish jarayonida hosil bo‘ladigan ma’lum bir vaqt mobaynida havoda muallaq holatda turadigan qattiq mayda zarrachalarga aytiladi.CHangni yana aerozol deb yuritish qabul qilingan. CHang aerodinamik sistema bo‘lib,dispersion–muhit havo,dispers faza–qattiq zarrachalar hisoblanadi.
CHang organizmga ma’lum sharoitlarda salbiy ta’sir ko‘rsatish xususiyatiga ega.DSENM XODIMI zararli omillarning salbiy ta’sirini oldini olish chora-tadbirlarini bajarilishini sanitariya nazorati olib borishda chang omiliga ham etarlicha ahamiyat berish kerak.
Ishlab chiqarish sharoitida changlanganlikni oldini olish gigienik,texnologik va iqtisodiy jixatdan amalga oshiriladi.
CHanglanganlik texnologik uskunalarni tez ishdan chqiqishini,jihozlarni emirilishini tezlashtiradi,ishlab chiqarilayotgan maxsulotni sifatini pasaytiradi. Ko‘pgina changlar qimmatbaho materiallarning xom-ashyosi hisoblanadi,ularni chang sifatida tarqalishi katta iqtisodiy zarar etkazadi,atrof-muhitni ifloslantiradi. Ishlab chiqarish muhitini umum sanitariy holatini yomonlashtiradi,jumladan deraza va yorituvchi armaturalarni ifloslantiradi,oqibatda yorug‘likni kamaytiradi.