Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

GOST 12. 1.005-88 bo’yicha «Ishlash sohasining havosi.
Umumiy sanitar-gigienik talablar».Umumiy sanitar-gigienik talablar ishlab chiqarish inshootlarida mehnat faoliyatining qiyinlik darajasiga bog’liq holatda, inshootda ortiqcha issiqlikning miqdori va mavsumga qarab(yilning davrlari) optimal` va ruxsat etilgan mikro iqlik ko’rsatkichlarini ifodalaydi.Bundan tashqari,issiq sexlarda ishlovchi yoki qiyin toifaga kiruvchi sharoitlarda ishlovchi ishchilarning mehnat qilishi va dam olishini to’g’ri tashkil qilish muhim ahamiyatga ega xisoblanadi.Bu ko’rinishdagi toifada mehnat qiluvchi ishchilar uchun me`yoriy haroratdagi, shamollatish tizimlari o’rnatilgan va ichimlik suvi bilan ta`minlangan maxsus binolardan iborat dam olish joylari tashkil qilinadi.


AMALIY MASHG`ULOT № 7.
Mavzu:Ishlab chiqarishda changni dispersligini aniqlash,ishlab chiqarishda changni gigienik meyorlash.
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:ish joylari havosida hosil bo‘ladigan changni gigienik baholash va bu omilni salbiy ta’sirini bartaraf etishga qaratilgan profilaktik chora tadbirlarni ishlab chiqish.CHang turlari,changning zararli ta‘siri, CHangga qarshi kurash chora tadbirlari,CHanglangan xavoni tozalash qurilmalari,SANOAT korxonalarda changlangan havoni tozalash,unda ishlatiladigan qurilmalar va Ishlab chiqarish zonalaridagi chang miqdorini aniqlash.
MASHG`ULOTNING QISQACHA MAZMUNI-Changlarning fizik va kimyoviy xossalari va ularning gigiyenik ahamiyati,fibrogen ta'sirli aerozollarning organizmga ta'siri,uning fiziko-kimyoviy xossalariga ta'siri vaqtida miqdoriga, zaharlilik xususiyatiga va organizmning individualligiga bog`liqdir.Changlarning dispersligi ularning havoda turgunligi,nafas yo`llariga kirish va qancha chuqurligiga kirib borish imkoniyatini belgilaydi va xususiyatini oshiradi.Nafas olganda alveolalarga asosan 5 mkm gacha kattalikdagi changlar kiradi. Vibrogenlarni xususiyati bo`yicha 1-2 mikrometr bo`lgan changlar juda havfli hisoblanadi.Chang zarrachalarini disperslik darajasi oshishi bilan ularning solishtirma yuzasining katta bo`lishiga olib keladi va changni shikastlanishlar rivojlanishida hal qiluvchi rol o`ynaydi.Agarda 1 sm2 hajmdagi kichik jismni 0,1 mkm lupadagi zarrachalarga maydalasak,uning umumiy yuzasi 600000sm2ga ko`payadi,ya'ni 100000 martagacha oshadi.Changlarni havoda qancha vaqt muallaq holatda bo`lishi va yerga tushish tezligi,uning dispersligi bilan bog`liqdir. Submikroskopik zarrachalar 0,25-0,1 mkm va undan kam bo`lgan changlar Broun harakat qoidalariga b`ysungan holda havoda uzoq vaqt aylanib yuradi.Chang zarrachalarining 0,1-100 mkm o`lchamlaridagi Stoks qonuniga binoan yerga sekin tushadi.100 mkm va undan ortiq bo`lgan zarrachalar Nyuton qonuniga bo`ysungan holda yerga tortish kuchi ta'sirida ortib boruvchi tezlik oqibatida darrov yerga tushadi.