Алтиев a. C. Ердан фойдаланиш

Ерни иқтисодий баҳолаш
нинг
 
мақсади
 - 
ердан табиий ресурс сифатида 
фойдаланиш интенсивлиги даражасини кўрсатиш бўлиб, бунда ердан 
фойдаланиш муайян самара олиш билан боғлиқ бўлади. Айниқса, қишлоқ 
хўжалигида баҳолашнинг бу тури қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлардан 
фойдаланиш самарадорлигини аниқлаш мақсадида кенг қўлланилади. Бунда 
ердан фойдаланиш самарадорлигини акс эттирувчи кўрсаткичлардан 
фойдаланилади (ҳосилдорлик – ц/га, ерга солинган минерал ўғитларнинг 
миқдори – кг/га), маҳсулотни ишлаб чиқаришда меҳнат сарфи (киши – соат/га, 
киши – соат/ц), маҳсулот таннархи (сўм/ц), ялпи соф ва дифференциал 
даромад (сўм/га). Юқорида келтирилган кўрсаткичлар тизими қишлоқ 
хўжалигига мўлжалланган ерлардан фойдаланиш интенсивлигини акс 
эттиради, унинг асосида қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятига баҳо 

---

178 
берилади, уларнинг фаолияти қиёсий баҳоланади. Саноат, транспорт, савдо ва 
хизмат кўрсатиш соҳалари ерларини иқтисодий баҳолаш ҳам корхоналар ва 
ташкилотлар томонидан ердан фойдаланиш интенсивлиги иқтисодий 
самарадорлик даражасини аниқлаш орқали амалга оширилади. Баҳолаш 
мезонлари сифатида қуйидаги кўрсаткичлар қабул қилинган:
-
бир бирлик ер майдонига нисбатан маҳсулот ишлаб чиқариш (сўм/га, 
кВт/га, тонн/га, литр/га ва б.); 
-
1 метр кв.
да хизмат кўрсатиладиган ҳаридорлар миқдори – (киши/м
2
); 
-
1 метр кв. да кўрсатилган хизматлар миқдори – (сўм/м
2
) ва бошқалар. 
10.1 – расм. Ерни баҳолаш турлари ва уларнинг кўрсаткичлари
 
Ерни баҳолаш 
турлари 
 Иқтисодий 
Кадастр 
Ҳудудий 
Баҳолаш 
кўрсаткичлари 
 Баҳолаш
кўрсаткичлари