Алтиев a. C. Ердан фойдаланиш

Мустақил ўрганиш учун саволлар 
1. Ер рентаси тушунчаси, унинг мантиғи ва сабаб-оқибат боғлиқлари 
нималардан иборат? 
2. Ер рентаси юзасидан классик иқтисодчиларнинг илмий қарашларининг 
мазмун-моҳияти ҳақида нимани биласиз? 
3. А.Смит, Д.Рикардо, К.Маркс, А.Маршалл, Джеймс Милль, Стюарт Милль 
ва бошқа классик иқтисодчилар ер рентаси ҳақида нималар деган? 
4. Ер рентаси шаклланишининг иқтисодий, молиявий, ижтимоий, мулкий 
асослари нимадан иборат? 
5. Ер рентасининг қандай турлари мавжуд, уларнинг фарқи ва ўхшашликлари 
нималардан иборат? 
6. Дифференциал ер рентасининг мазмуни, турлари ва шаклланишининг 
иқтисодий асослари ва методологияси нимадан иборат? 
7. Монопол ер рентасининг мазмуни, шаклланишининг иқтисодий асослари ва 
методологияси нимадан иборат?
8. Абсолют ер рентасининг мазмуни, шаклланишининг иқтисодий асослари ва 
методолгияси нимадан иборат?
9. Ер рентаси қонуният ва механизмларидан Ўзбекистонда ердан фойдаланиш 
ва хўжалик фаолиятида фойдаланилаяптими, унинг хусусияти нимадан 
иборат? 
10. Ер рентаси назарияси юзасидан бугунги кунда қайдай муаммолар бор, 
уларнинг ечими юзасидан қандай таклифларингиз бор? 
 
 

---

177 
10. ЕР РЕСУРСЛАРИНИ ИҚТИСОДИЙ, КАДАСТР, БОЗОР ВА 
МЕЪЁРИЙ БАҲОЛАШ, ТУШУНЧАЛАР ВА УСЛУБЛАР 
 
Ерни баҳолашнинг мақсадидан келиб чиқиб, ерни иқтисодий баҳолаш, 
ерни кадастр баҳолаш, ернинг бозор ва меъёрий баҳоси ва ҳудудларни 
баҳолаш каби турлари фарқланади. Санаб ўтилган баҳолаш турларининг ҳар 
бири ўзининг методологик хусусиятлари ва уни амалга ошириш методларига 
эга. Республикада амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотлар, ер 
муносабатларининг 
тубдан 
ислоҳ 
этилиши, 
ердан 
фойдаланиш 
муносабатларига бозор иқтисодиёти тамойилларини жорий этилиши ерларни 
баҳолаш масаласининг долзарблигини янада орттирди. Шу билан биргаликда, 
амалиётда у ёки бу вазифаларни ҳал этишда ерни баҳолаш турлари хато 
қўлланилиши ҳолатлари ҳам учрамоқда. Бу эса, ерни баҳолашнинг турлари, 
уларнинг мақсад ва вазифалари етарли даражада англашилмаганлигидан 
далолат беради, бу ҳолат давлат, минтақавий ва маҳаллий даражада ерни 
баҳолаш билан боғлиқ масалаларни ҳал этишда жиддий хатоликларга йўл 
қўйилишига сабаб бўлмоқда. Ерни баҳолашнинг мавжуд турларини кўриб 
чиқамиз (10.1 – расм).