Alisher navoly nomidagi toshkent davlat

216 Маждиддин МуЬаммад ал-Нусайний. Зийнат ул-мажолис.
Оо'лёзма. 0 ‘зРФА ШИ, инв. 
№4229. 142a-Bapaq.
2.7 Хожа Насан Нисорий. Музаккири аЬбоб. С>о‘лёзма. 0 ‘зРФА ШИ,
инв. №4282. 
91a-Bapaq.
2.8 Ко‘рсатилган манба. 
75°-Bapaq.
219 MepcHflflHq Нашмат. Тазкират уш-шуаро. Qo'.aeaMa. 0 ‘зРФА ШИ,
инв. 
№2252-1. 716-Bapaq.
223

---

xijriy (1576) yili yaratilgan “M ajm a’ ul-g‘aroyib” nomli tarixiy- 
jo ‘g ‘rofiy ahamiyatga molik dunyo g ‘aroyibotlari haqidagi 
to ‘plamdan joy olgan naql shu jumladandir,220
Xullas, kitoblarni o‘qishli qilish niyatida ko ‘pgina 
an’anaviy naqllar Navoiy nomiga bog‘lab yuborilganini va 
kuzatishlarimiz Mamatqul Jo‘raevning quyidagi xulosasi yozma 
adabiyotdagi naql va rivoyatlarga ham tegishli ekanini ko‘rsatdi: 
“Bunday rivoyatlaming paydo bo’lishiga asos bo‘lgan muayyan 
nasriy asar-ertak, latifa, og‘zaki hikoya yoki naql sifatida Alisher 
Navoiy yashagan davrlardan oldin ham mavjud bo‘igan. 
Keyinchalik 
ulug‘ 
shoirning 
donoligi, 
mexnatsevarligi, 
elparvarligi 
va 
oqilligini 
rivoyatlarda 
tasvirlash 
ehtiyoji 
tug'ilganda roviylar azaldan tildan tilga o ‘tib, xalq orasida aytilib 
yurgan an’anaviy syujetlardan foydalanganlar".221
N IZ O M IY VA NAVOIY SH E R 1Y A TIM N G L IR IK
Q A H R A M O N LA R I HAQIDA
Har ikki ijodkor Nizomiy va Navoiy g ‘azaiiyotining lirik 
qahramonlari haqida so‘z ketganda, asosan, oshiq va m a’shuqa 
obrazlari tilga olmadi. Haqiqatdan ham, shoirning ishqiy 
mavzudagi g ‘azallarida oshiq va m a’shuqaning turli holatlari 
yorqin 
bo‘yoqlarcla 
tasvirlangan. 
Adabiyotshunos 
olim 
A.Hayitmetov ta ’kidlaganidek, Navoiy ishqiy g ‘azallarining 
yarmidan ko‘pi oshiqning ichki kechinmalarini, uning hijron 
azoblarini, 
dard-alamlarini, 
orzu-armonlarini 
kuylashga 
bag‘ishlangan222.
Har ikki ijodkor tasvirida oshiq iztiroblardan qiynalgan, 
hijrondan azob tortgan, ayriliqlardan zada bo‘lgan - telba ko‘ngil 
egasidir. Shoir she’riyatida aql ishq maskani boMmish ko'ngilga
22