Alisher navoly nomidagi toshkent davlat

207 Маллаев H. АлишерНавоий ва xajiq ижодиёти. - Тошкент: Адабиёт ва
сан’ат, 1974. -Б .317.
Макорим ул-ахлоа М.Фахриддинов ва П.Шамсиев тарж. - БЛ 1.
209 Амин Ахмад Розии. Нафт иялим. Оо‘лёзма. 0 ‘зРФА ШИ, инв. №617.
220

---

Mavlono Yoriy va Navoiy munosabatlari haqidagi hikoya210 
tafsilotlari berilgan. “Nigoriston” hikoyalar to ‘plamida Alisher 
Navoiyning “Holoti Paxlavon Muhammad” asaridan shoir bilan 
kurashchi o ‘rtasida Mashhadda sodir b o ‘lgan voqea keltiriladi. 
Unda pahlavonning bemor Navoiy cho‘ntagidan yangi she’r 
qoralamasini olib, suhbat davomida yodlab olgani va uni 
Navoiyga Nasimiy she’ri sifatida o ‘qib bergani, bundan 
shoirning 
nihoyatda 
hayratlangani 
voqeasi 
so‘z!anadi. 
G ‘afforiyning hikoyaga “Navoiyning o‘zi yozishicha” deb ibtido 
qilganligi ham uni bevosita shoirning asaridan olganligini 
bildiradi.211 “Makorim ul-axloq»qa murojaat etilgan holatlar ham 
yo‘q emas. Jumladan, hozircha muallifi noma’lum “Navodir ut- 
tavorud” (o‘xshash voqealarning nodirlari) kitobida Navoiy va 
Shayxim Suhayliy o ‘rtasidagi she’riy tavorud (o‘xshashlik) 
voqeasi bor. Bu bizga hijriy 954 (1549) yili tuzilgan “Nigoriston” 
hikoyalar to‘plami orqali m a’lum. M uallif Ahmad Rafforiy 
mazkur hikoya iqtibos olingan manba sifatida “Makorim ul- 
axloq”ni emas, balki “Navodir ut-tavorud» nomini ko'rsatadi.212
Ikkinchi turkum naql va rivoyatlar XVI asrning birinchi 
yarmidan XX asrgacha yaratilgan adabiy-tarixiy manbalarda 
uchraydi. Bu davrdagi deyarli barcha tazkiralar, jumladan, Faxriy 
va Som mirzo, Zahiriddin Bobur va M irzo Haydar, Hakimshoh 
Kazviniy, Faxriddin Ali Safiy va Zayniddin Vosifiy asarlarining 
Kamoliddin Binoiy to'g'risidagi fiqrasida uning Alisher Navoiy 
bilan 
bo'lgan 
o ‘zaro 
askiyabozligidan 
misol 
keltirilgan. 
Manbalar xronologiyasi mazkur mutoyibalar asos- e ’tibori bilan 
bu ikki buyuk shaxs haqidagi ovozalar keyinchalik yozma 
adabiyotga olib kirilganini ko‘rsatadi. Zotan, Navoiy hayotligi 
paytida yozilgan biror-bir asarda ular o ‘rtasida boMib o ‘tgan 
hangomalar, ularning o ‘zaro munosabatlaridagi muayyan bir