Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti amaliy filologiya fakulteti

Tadqiqot manbaini mustaqil so‘ turkumlarida kiruvchi ot so‘z turkumi tashkil etadi.
Bitiruv ishining maqsad va vazifalari: o‘zbek milliy tilining yuqori shakli
bo‘lgan hozirgi o‘zbek adabiy tilining ot so‘z turkumi mavzusi haqida izchil
ma’lumot berish, ularning muhim xususiyatlarini ochib berish va taraqqiyot
yo‘llarini belgilashdan iborat. sohaga oid adabiyotlar ustida ishlash; so‘z
turkumlari orasidan ot so‘z turkumiga mansub birliklarning adabiy til uchun
me’yor bo‘lgan va me’yor bo‘lmagan xususuyatlarini qiyosan o‘rganish, tahlil
qilish
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: So‘z turkumlari tasnifi masalasi amalga oshirilgan yangi tadqiqotlar asosida yana bir karra o‘rganildi. Ot so‘z turkumi har tomonlama tahlil qilindi, turli darslik va kitoblar bilan qiyos qilindi.
Tadqiqotning nazariy ahamiyati: ot so‘z turkumining serqirraliligi, ma’no turlari, tuzilishi , qo‘llanilish o‘rinlari haqida ham ma’lumot beradi.
Amaliy ahamiyati: o‘zbek tili grammatikalarini yaratishda, qo‘llanmalar yozishda, maktab yoki litseyda qo‘shimcha ma’lumot manbai sifatida foydalanish mumkin.
Ish mundarijasi: kirish, ikki asosiy bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.

Til va tafakkur, milliy til va milliy ruh ajralmas.Har bir tilning grammatik qurilishi ma’lum me’yorga, qonun-qoidaga ega bo‘lib, bus hu tilde so‘zlashuvchi kishilarning ijtimoiy ruhiyati bilan belgilanadi. Shu boisdan nazariy tilshunoslik asoschisi V.Humboldt bundan qariyb ikki asr ilgari har qaysi tilning o‘z sistemasi bo‘lib, tilni taqdiq qilishni shundan boshlash kerak degan edi.Grammatikada aks etuvchi milliylikni uning har ikki tarkibiy qismi-morfologiyada ham, sintaksisda ham kuzatish mumkin. Ma’lumki, o‘zbek tilida so‘zning o‘zak-negizi mustaqil holda ma‘no anglatadi va lug‘atlarda grammatik shaklsiz beriladi.Jumladan, otning o‘zak-negizi lug‘aviy, grammatik va kommunikativ ma’no ifodalab, asosiy va qo‘shimcha tushunchadan tashqari fikr ham bildiradi. Shunga ko‘ra, u asosiy tushuncha ifodalab, lug‘aviy unsur(leksema), qo‘shimcha tushuncha bildirib, grammatik shakl(so‘zshakl), fikr ifodalab kommunikativ birlik(gap) vazifasini bajaradi.

I BOB. OT. OTNING MA’NOSI VA GRAMMATIK BELGILARI