“Tutash muhitlar mexanikasi asosiy tenglamalari” ga oid namunaviy masalalar yechish mavzusining
texnologik xaritasi
Ish
bosqichlari
va vaqti
Faoliyat mazmuni
ta’lim beruvchi
ta’lim oluvchilar
1-bosqich.
O’quv
mashg’uloti
ga kirish (15
daq.)
1.1.Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni
yetkazadi.
1.2.Talabalar bilimini suhbat shaklida faollashtiradi (№2
ilova).
Muammolarni
yechish
uchun
talabalarning
egallagan bilimlarini yetarliligini aniqlaydi
Tinglaydilar, yozib
oladilar
2-bosqich.
Asosiy
(55 daq.)
2.1. Topshiriqni o’qib beradi va berilganlarni doskaga
yozadi (№ 4ilova).
2.2. Muammoni yechish yo’llarini izlashni tashkil etadi:
birinchi kichik muammoni ifodalaydi. Muammolarni
yechish yo’llarini izlashni tashkillashtiradi.
2.3. Muammoni yechish vaqtida to’g’ri yechimlarga e’tibor
beradi, xatolarni ko’rsatadi. Talabalar bilan birgalikda
javoblar to’liqligini baholaydi, savollarga javob beradi.
Savollarga
javob
beradi.
Muammoni yechish
bo’yicha o’z fikrlari-
ni beradi
Munozara qila-dilar,
tahlil qiladilar, xulo-
sa chiqaradilar.
3 - bosqich.
Yakuniy
(10 daq.)
3.1.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni
kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi
muhimligiga talabalar e’tiborini qaratadi.
3.2. Uyda bajarish uchun topshiriq (№ ilova) beradi
Tinglaydilar.
Topshiriqni
yozadilar
Tutash muhitlar mexanikasi asosiy tenglamalari
Adabiyotlar: 1-5.
Tayanch iboralar:
Bosim, hajm, temperatura, molyar massa.
Belgilar:
Ms
- Muammoli savol
Mv
- Muammoli vaziyat
Mt
- Muammoli topshiriq
Mm
- Muammoli masala
1-ilova
Baholash mezoni:
Har bir savol javobiga - 2 ball
Har bir qo’shimcha fikrga - 2 ball
Har bir javobni to’ldirishiga - 1 ball
2-ilova
.
3-ilova
Insert texnikasi bo’yicha jadvalni to’ldiring.
№
Asosiy tushunchalar
Belgi
1.
Kuchlanish
2.
Tezlik
3.
Deformatsiya tezliklari
4.
Nav’e-Stoks qonuni
5.
Ortogonal egri chiziqli koordinatalar
Insert jadvali qoidasi
4-ilova
Мавзу:
Tezliklar maydoni koordinatalar va vaqtdan bog’liq bo’lsin. Tutash muhitning berilgan tezliklar
maydoni uchun uzviylik tenglamasi quyidagicha bo’ladi
0
V
div
dt
d
(1)
Mavzuni jonlashtirish uchun blits so’rov savollari
9. Dekart koordinatalari?
10. Ortogonal egri chiziqli koordinatalar?
11. Guk qonuni?
12. Koshi munosabatlari?
V- avval olgan bilimiga to’g’ri keladi.
+ - yangi ma’lumot
? – tushunarsiz (aniqlanishi zarur bo’lgan ma’lumotlar)
Siqilmaydigan suyuqlik uchun esa
0
V
div
(2)
Bu tenglama Dekart koordinatalar sistemasida ushbu ko’rinishni oladi
0
z
V
y
V
x
V
z
V
y
V
x
V
t
z
y
x
z
y
x
(3)
Siqilmaydigan suyuqlik uchun
0
z
V
y
V
x
V
z
y
x
(4)
Silindrik koordinatalarda
0
z
U
r
U
r
r
U
t
r
z
r
(5)
Siqilmaydigan suyuqlik uchun
0
1
1
z
U
U
r
r
r
U
r
z
r
(6)
Sferik koordinatalarda
0
2
U
r
sin
U
r
r
r
r
U
sin
t
sin
2
r
(7)
Siqilmaydigan suyuqlik uchun
0
1
1
1
2
2
U
sin
r
sin
U
sin
r
r
r
U
r
r
(8)
Tezlik vektori uyurmasi Dekart koordinatalarida
z
y
x
V
V
V
z
y
x
k
j
i
V
rot
2
1
2
1
(9)
Silindrik koordinatalarda
z
r
z
r
r
z
e
V
r
rV
r
e
r
V
z
V
e
z
V
V
r
V
rot
1
1
2
1
2
1
10)
Sferik koordinatalarda
e
V
r
rV
r
e
r
rV
V
sin
r
e
V
sin
V
sin
r
V
rot
r
r
r
1
1
1
2
1
2
1
(11)
Tezlanish vektori komponentalari Dekart koordinatalarida
i
j
i
j
j
x
V
V
t
V
a
(12)
Silindrik koordinatalarda
;
z
V
V
V
r
V
r
V
V
t
V
a
,
r
V
V
z
V
V
V
r
V
r
V
V
t
V
a
,
r
V
z
V
V
V
r
V
r
V
V
t
V
a
z
z
z
z
r
z
z
r
z
r
r
z
r
r
r
r
r
2
(13)
Sferik koordinatalarda
;
r
V
V
ctg
V
V
V
sin
r
V
V
r
V
r
V
V
t
V
a
,
r
ctg
V
V
V
V
sin
r
V
V
r
V
r
V
V
t
V
a
,
r
V
V
V
rsin
V
V
r
V
r
V
V
t
V
a
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
2
2
2
(14)
Deformasiya tezliklari tenzori Dekart koordinatalarida
y
V
z
V
e
e
,
x
V
z
V
e
e
,
x
V
y
V
e
e
,
z
V
e
,
y
V
e
,
x
V
e
z
y
zy
yz
z
r
zx
хz
y
r
yx
xy
z
zz
y
yy
x
xx
2
1
2
1
2
1
(15)
Silindrik koordinatalarda
z
V
r
V
e
,
V
r
z
V
e
,
r
V
r
r
V
r
e
,
z
V
e
,
r
V
V
r
e
,
r
V
e
r
z
rz
z
z
r
r
z
zz
r
r
rr
2
1
2
1
2
1
(16)
Sferik koordinatalarda
.
r
ctg
V
V
r
V
sin
r
e
,
r
V
V
in
s
r
r
V
e
,
r
V
r
V
V
r
e
,
r
ctg
V
r
V
V
sin
r
e
,
r
V
V
r
e
,
r
V
e
r
r
r
r
r
r
r
rr
1
1
2
1
2
1
2
1
1
(17)
Navye-Stoks qonuni
ij
ij
ij
ij
e
V
div
g
pg
p
2
(18)
Masala Berilgan tezliklar maydoni
t
sin
x
Az
,
t
cos
z
By
,
t
sin
y
Ax
V
2
2
2
uchun tutash muhit
zichligi o’zgarishini aniqlang, uyurma vektorini, tezlanishni va kuchlanish tenzori komponentalarin
aniqlang.
Yechish Zichlikning o’zgarishini topish uchun uzviylik tenglamasidan foydalanamiz. Tezliklar
maydoni divergensiyasini topamiz
0
2
2
2
t
sin
x
Az
t
cos
z
By
t
sin
y
Ax
z
V
y
V
x
V
V
div
z
y
x
Demak, muhit siqilmas ekan.
(9) ga ko’ra tezliklar maydoni uyurmasini topamiz
k
t
sin
y
Bx
j
t
sin
x
Az
i
t
cos
z
By
t
sin
x
Az
t
cos
z
By
t
sin
y
Ax
z
y
x
k
j
i
V
rot
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
2
1
2
1
tezlanish vektori komponentalari
t
sin
z
ABx
t
sin
y
x
A
t
cos
y
Ax
a
x
2
2
2
2
3
2
2
t
sin
x
ABy
t
cos
z
y
B
t
sin
z
By
a
y
2
2
2
2
2
2
3
2
2
t
sin
x
z
A
t
sin
y
z
A
t
cos
x
Az
a
z
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Deformasiya tezliklari tenzori komponentalari
t
cos
z
By
e
e
,
t
sin
x
Az
e
e
,
t
sin
y
Ax
e
e
,
t
sin
x
Az
e
,
t
cos
z
Ay
e
,
t
sin
y
Ax
e
zy
yz
zx
хz
yx
xy
zz
yy
xx
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Kuchlanish tenzori komponentalari
,
t
sin
y
Ax
t
sin
x
Az
t
cos
z
By
t
sin
y
Ax
p
p
xx
4
2
2
2
,
t
cos
z
Ay
t
sin
x
Az
t
cos
z
By
t
sin
y
Ax
p
p
yy
4
2
2
2
,
t
sin
x
Az
t
sin
x
Az
t
cos
z
By
t
sin
y
Ax
p
p
zz
4
2
2
2
,
t
sin
z
Ay
p
,
t
cos
x
Az
p
,
t
sin
y
Ax
p
yz
xz
xy
2
2
2
2
2
2
Do'stlaringiz bilan baham: |