Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V



Download 7,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet164/190
Sana16.03.2022
Hajmi7,93 Mb.
#496288
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   190
Bog'liq
abdurashid abdurahmonov turkiy adabiyotning qadimgi davri

О 'ttuz ichib qiqralim,
Yuqar qubub sekralim.
Arslanlayu ко 'kralim,
Qachti saqinch sevnalim.
I. 160
Uch bor ichib quvnciylik,
Scikrab-sakrab о 'ynaylik
Arslon kabi uvlaylik,
Ketdi qayg ‘u yayraylik.
B u n d a n ta s h q a r i , o ‘quv d a r s li k la r im iz d a q a d im g i 
xalqlarimizning m eh n at va marosimlari bilan b o g ‘langan 
k o ‘p l a b s h e ’r l a r k e l t i r i l g a n k i . u l a r h a m q a d i m g i
q o ‘shiqlarning nodir nam unasi hisoblanadi.
YIR
YIR 
- kuy, m aqom . K o'pincha bu so 'z she’rga nisbatan 
q o ila n a d i.B u so'z 
ir 
tarzida ham talaffuz qilinadi (III., 9). 
Bu atam a boshqa sahifada «g‘azal, m aqom , kuy» (III., 159) 
shaklida izohlangan. Demak, yir qadimgi musiqaga ham
tegishli a t a m a b o i i b , lekin k o ‘p r o q s h e ’rg a n is b a ta n
ishlatilgan.
Y ir adabiy a ta m a sifatida k o 'p g in a tu rk iy x alq larda 
hozirgacha h am saqlangan. Yir Alisher Navoiy asarlarida 
h a m u c h r a y d i g a n s o ‘z b o ‘lib, u a s h u la , q o ‘s h iq , ji r
m a ’nolarini ifodalaydi. 
Jir 
- yirning turkiylar «j»lashgan 
shevalariga xos o'zgargan shaklidir. Yirlamoq deyilganda 
h am jirlam oq - ashula qilmoq tushunilgan. Hozirgi davrda 
t a t a r l a r d a , u m u m a n , x a lq q o ' s h i q l a r i , q o z o q v a 
q oraq alp o qlard a esa syujet asosida qurilgan xalq she’riyati, 
k o 'p r o q dostonlar jir deb ataladi.
Jir aytg an ijo d k o r 
jirov 
deb n o m lan g an . Q a d im d a n
h o z i r g a c h a o ' z b e k , q o z o q va q o r a q a l p o q l a r d a x alq
d o s to n la r i h a m d a tarixiy q o 's h i q l a r n i k u y la g a n xalq 
s h o i r l a r i j i r o v l a r d e b y u r i t i l g a n . 0 ‘z b e k l a r d a x alq
dostonlarini kuylagan shoirlar asosan baxshi deyiladi. Lekin 
q o r a q a l p o q l a r d a j i r o v va b a x s h i f a r q l a n a d i . X a lq
341


qahram onlik dostonlari va tarixiy q o ‘shiqlarni q o ‘biz bilan 
kuylovchi shoir jirovdir. Rom anik dostonlarni d o ‘mbira 
yoki d u to r bilan aytuvchilar baxshi hisoblanadi.
Demak, 
yir - jir 
turkiy adabiyotdagi qadimiy jan rlard an
biri b o ‘lib, ularga xos xususiyat sh e 'r va kuyning uzviy 
tarzda ijro etilishidadir.
K O ‘G
M a h m u d K o s h g ‘ariy 

Download 7,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish