Alimova shahnoza maqsudovna xorazm (qipchoq) shevasining leksik-grammatik xususiyatlari

Nax/ naqd:
1.ip, g‘altak. 2. Naqd pul;
Chachma:
1) sochma / miltiqning potroniga solinadigan narsa. 2) fe’lning 
buyruq shakli.
Chav:
1) yerni chopish. 2) yugurmoq. 
Siy: 1
) izzat-ikrom. 2) to‘yda qudalar tomonidan keltirilgan sovg‘alar;
Pana:
1) panoh. 2) bolta, bel, ketmon kabilarga qoqiladigan pona. 
Na:l:
1) nihol. 2) nag‘al. 
Mässi:
1) maxsi. 2) kartoshkaning murshayib qolgani. 
Qalin:
1) yupqaning aksi. 2) qiz uchun olinadigan qalin puli.
Shimoliy Xorazm qipchoq shevalarida faol ishlatiladigan omonimlar borki, 
ular o‘zbek tilida va boshqa shevalarda qo‘llanilmaydi yoki kam ishlatiladi. 
Bularning ko‘pchiligi leksik omonimlardir:
Dim:
1) tutun. 2) juda: dim yaxshi: juda yaxshi;
Därs:
1) dars. 2) mahalliy og‘it.
Qiy:
1) kiymoq,kesmoq. 2) qo‘y go‘ngi.
Eshik:
1) eshik. 2) tashqari. 
Kindik:
1) odamning kindigi. 2) lishaynik. 
Qayish:
1) belbog‘. 2) ovqat turi. 3) yon bos ma’nosida.
Chay:
1) choy 2) kalxat. 3) kirini chayish.
Taxta:
1) doska. 2) yog‘och. 3) dala.
Qaq:
1) qoqmoq. 2) joyga qo‘yiladigan katta yog‘och.
Chiya:
1) olcha. 2) ipning yechilmaydigan qilib boylanishi. 
Qonaq:
1) sochdagi mayda kepak. 2) tovuq tunaydiga yog‘och. 
Shevalardagi omonimlarning ayrimlari so‘zlar tarkibida tovush o‘zgarishlari 
sodir bo‘lishi natijasida ularning shaklan o‘xshash bo‘lib qolishi, ma’nolari 
boshqa-boshqa bo‘lishi sababli hosil bo‘ladi. Shevalardagi omonimlarning 
ko‘pchiligini leksik omonimlar tashkil qiladi.

---

49