Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

Давлат 
рэкети
– 
Коррупцияга 
учраган 
демократия 
мамлакатларида мавжуд ҳокимият шакли. Маҳаллий ҳокимият ѐки 
молиявий органлар асосан ўрта ва кичик бизнесга “ҳомийлик” 
қилувчи талончилар тўдасига айланади. Давлат рэкети жиноий 
рэкетдан кўра шафқатсизроқ бўлади. Чунончи, оддий рэкет 
ниманидир олишдан олдин уни ишлаб топиш учун имконият 
беради, давлат рэкети бўлса, “қонуний ўғрилар”дан фарқли ўлароқ, 
ҳамма нарсани дарҳол тортиб олишга ҳаракат қилади. 
Давлатнинг системали равишда инқирозга учраши
– 
Н.Моисеевнинг айтишига кўра, жамият сиѐсий, иқтисодий ва 
ижтимоий бўҳронларининг мажмуи. Давлат манфаатларини ўз 
шахсий ва корпоратив манфаатларидан устун қўядиган сиѐсий 
элитанинг давлат арбоблари даражасига кўтарилишга қодир 
бўлмаслиги. Аҳолининг кўпчилиги люмпен психологиясига 
берилиб, ўз қадр-қиммати туйғусини йўқотиши.
Давлат террорчилиги
– Бир давлатнинг бошқа давлатларга 
“сабоқ бериш қўйиш” ҳуқуқини куч ишлатиш йўли билан 
ўзлаштириши. 
Давлатнинг ҳарбий қудрати
– Давлатнинг ҳам халқаро 
майдонда, ҳам ўз ичида олдига қўйган ҳарбий-сиѐсий мақсадларга 
эришиш учун ишлатадиган моддий ва маънавий имконлари 
мажмуи. Ҳарбий қудрат вазиятига кўра реал ва потенциал бўлиши 
мумкин. Потенциал ҳарбий қудрат давлат қўлида бўлган 
имкониятлардир. Бу имкониятлар жамиятнинг бутун кучлари ва 
ҳарбий тузилмалари тамомила сафарбар қилинган тақдирда 
курашнинг ҳал этувчи омилига айлана олади. 
Давлат-цивилизация
– Ҳозирги дунѐда глобал чақириқ ва 
таҳдидларга қарши туришнинг энг самарали шакли. Иқтисодий ва 
технологик тараққиѐт йирик қутблари ўхшаш тузилмалар – 
Бирлашган Европа, Қўшма Штатлар ва Хитой тимсолида ўзини 
намоѐн этгандир. Сиѐсий, социомаданий ва конфессионал 
чегаралар бир-бирига асосан мос келадиган Хитой классик давлат-
цивилизациядир. 
Бирлашган 
Европа 
Ғарбий 
Европа 
цивилизациясининг тарихий ядроси сифатида тушунилади. 
Кейинчалик миллий давлатларга бўлиниб кетган Совет Иттифоқи 

---

456 
ҳам тарихий тараққиѐтнинг муайян босқичида давлат-цивилизация 
ҳисобланган эди.