Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

 Глобаллашув
– Ҳозирги халқаро муносабатларнинг объектив 
жараѐни, ахборот технологияларининг ривожага асосланган 
байналмилаллаштиришнинг олий босқичи. Глобаллашувнинг келиб 
чиқиш манбалари тўғрисида турли-туман қарашлар мавжуд. 
Тарихчилар 
бу 
жараѐнга 
капитализм 
тараққиѐтининг 
босқичларидан бири деб қарайдилар. Иқтисодчилар молия 
бозорларининг трансмиллийлашуви жараѐнининг ибтидоси деб 
ҳисоблайдилар. Сиѐсатшунослар демократик институтларнинг 
ѐйилиши, дейишади. Маданиятшунослар глобаллаштиришни 
АҚШнинг экспансиясини ҳам ўз ичига олган маданиятнинг 
ғарблашуви билан боғлайдилар. Глобаллашув жараѐнларини 
ахборот-технология ва экологик қарашлар нуқтаи назаридан 
тушунтиришлар ҳам мавжуд. Сиѐсий ва иқтисодий глобаллашув 
фарқланади. 
 Глобаллашув ва давлат суверенитети
– Ҳозирги халқаро 
муносабатларда зиддиятли жараѐн. АҚШ бошчилигидаги Ғарб 
мамлакатлари сиѐсат, иқтисодиѐт, молия, ахборот, маданият 
соҳаларида глобаллаштириш тарафдори бўлиб чиқмоқда. Бу эса 
миллий суверенитетларни чеклашга олиб келади. 
 “Глобал таваккал жамияти”
– Бундай жамиятда давлат 
институтлари воқеликка тўқнаш келганида ожиз бўлиб қолади. 
Инсониятнинг технология соҳасидаги ютуқлари глобал муаммолар 
ва таҳдидларни (масалан, Чернобил фалокати, 11 сентябрдаги 
террорчилик ҳужуми ва ҳ.к.) яратади.
Глобал таҳликалар
– Жаҳонда бартараф этилиши лозим 
бўлган конкрет ҳарбий-сиѐсий, иқтисодий ва бошқа таҳликалар. 
Террорчилик, диний экстремизм, этник душманлик, назоратсиз 

---

454 
миграция, ноқонуний қурол-яроғ савдоси ва б.лар жаҳон 
миқѐсидаги таҳликаларга оиддир. 
Глобал чақириқлар
– Зиддиятли глобаллашув жараѐни 
натижасида 
мавжуд 
муаммоларнинг 
кескинлашуви 
ѐки 
янгиларининг пайдо бўлиши. Бу чақириқлар ижтимоий ҳаѐт, 
цивилизациялараро алоқалар, халқаро сиѐсат ва иқтисодий 
муносабатларнинг мавжуд жаҳон тартиботи ҳудудидаги нормал 
фаолиятини бузувчи янги омилларнинг натижасидир.