Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

Геосиѐсий куч
– Давлатлар ѐки ҳарбий-сиѐсий блокларнинг 
ҳарбий, демографик, моддий, ҳудудий ва маънавий заҳираларининг 
умумлашган бирлиги. Геосиѐсий куч, биринчи навбатда, 
мамлакатнинг ҳарбий кучи ва армиясининг сони, ядро ва бошқа 
оммавий қирғин қуролига эгалиги ҳамда уларнинг миқдори билан 
ўлчанади. Иккинчидан, давлатнинг иқтисодий кучи – ялпи миллий 
маҳсулот ишлаб чиқариш, инсон омили ривожининг индекслари, 
аҳолисининг сони, унинг харид ва ишлаб чиқариш қобилияти 
кабилар билан ўлчанади. Айни чоғда давлат ҳудудининг катталиги, 
ҳарбий 
хавфсизлик 
масаласини 
ҳал 
этгани, 
энергетика 
хавфсизлиги, стратегик транзит имконларига ва жаҳонга чиқиш 
йўлакларига эгалиги ҳам давлатнинг кучини белгилайдиган 
омиллардандир. Давлатнинг кучи таснифида унинг денгиз қудрати 
ҳам муҳим аҳамият касб этади. Мамлакатнинг табиий-географик 
характеристикаси, ҳарбий-денгиз ва савдо кемаларининг сони ва 
кучи, соҳил инфраструктурасининг аҳволи ва шу кабилар денгиз 
кучини ташкил этади. Бундан ташқари, ҳарбий технологиянинг 
ҳозирги даражаси денгиз кучини қуруқлик ва стратегик ҳарбий-
ҳаво кучлари билан боғлиқ равишда ривожлантиришни талаб этади. 
Ҳозирги ракеталар, сув ости кемалари технологиялари, уларнинг 
жаҳоннинг исталган бир нуқтасидаги ҳарбий, сиѐсий, иқтисодий 
нишонларга зарба бериш имкониятлари геосиѐсий тушунчалар ва 
йўналишларни тубдан ўзгартириб юборди. Давлатнинг инновация 
йўли билан ривожланиш салоҳияти ва ахборот заҳираларига 
эгалиги ҳам геосиѐсий куч ўлчовларидан биридир. 
 Геосиѐсий “орол”
– Нисбатан қисқа вақт ичида турли 
геосиѐсий маконга (платформага) кирувчи ҳудудлар. Геостратнинг 
бир 
тури; 
бузилган 
сиѐсий 
маконнинг 
коммуникация 
энергетикасини сақлаб қолган жой. Геосиѐсий макон ўзгарган 

---

451 
даврда бу ҳудудлар, одатда, этномиллий ва этноконфессионал 
зиддиятлар билан бирга юз берадиган трансформацияга учрайди.