Ахборот т е хнол огиялари

Эксперт тизимлар ахборот технологиялари асосий компонентлари

				Ф ойд а л анувчи
				1 #
				1 1
				Ф ойд а л анувчи интерфейси
1
[											Хал этилиши керак бўлган муаммо
					~^^ь~
	Интерпр етатор					Билимлар базаси
[	,						*
				Тизимни ташкил этиш модули
				±
			■ ■ ■
			Соҳа бўйича эксперт ёки мутахассис

6.2-расм. Эксперт тизимлар ахборот технологиялари ишлаш жараѐни
Фойдаланувчи интерфейси фойдаланувчи ѐки менежер учун ахборот ѐки буйруқ киритиб, тизимдан маълумот олиш учун хизмат қилади. Эксперт тизим технологияси фойдаланувчи учун нафақат қарорлар, балки зарур бўладиган тушунтириш (инструкция) ахборотларини хам бериши мумкин.
Билимлар базаси эса муаммонинг турига қараб ҳар хил кўринишдаги ечимлар ва мана шу ечимларнинг мантиқий асосларидан ташкил топган маълумотлар билан тўлдирилган бўлади
40
Интерпретатор билимлар базасидаги маълумотларни (қоидалар, фикрларни) кетма-кет кўриб чиқиш ва тахлил қилиш учун хизмат қилади.
Агар қоида ѐки фикрлардаги шартлар бажаришга ѐки маълум бир қарорга эга бўлса, у холда фойдаланувчига муаммо ечимининг варианти берилади.
Баъзи тизимларда интерпретаторлар ишини енгиллаштириш учун қўшимча блоклар, жумладан: маълумотлар базаси, хисоб-китоб блоки, маълумотларни киритиш ва текшириш блоклари ишлатилиши мумкин.
Тизимни ташкил этиш модули қоида ва фикрлар иерархиясини ташкил этиш учун хизмат қилади. Қоида ва фикрлар иерархиясини ташкил этишда 2 хил усулдан фойдаланилади:

1. 
   Алгоритмик дастурлаш тилларидан (ЛИСП ЁКИ ПРОЛОГ).
   
2. 
   Эксперт тизимлар учун яратилган махсус дастурлардан.
   

Иккинчи усулдаги дастурлар ўзининг махсус базасига эга бўлиб, қоидалар ва қўшимча маълумотлар ѐзиш билан тўлдириб борилади.
Биллинг тизимлари
Биллинг тизими (инглизча ЬШ - ҳисобварақ, ЬШш£ - ҳисобварақ ѐзиб бериш) - телекоммуникация операторлари томонидан абонентларга ҳисобварақлар тақдим этиш ва бошқа хизмат етказиб берувчилари билан ўзаро ҳисоб-китоблар учун ишлатиладиган ҳар бир мижоз учун алоқа хизматларининг қийматини ҳисоблайдиган ва барча тарифлар ва бошқа қиймат тавсифлари тўғрисидаги ахборотни сақлайдиган тизимдир. Улар бажарадиган операциялар цикли биллинг деб аталади.
Биллинг тизими (БТ) бухгалтерия тизими, телекоммуникация операторлари учун махсус ишлаб чиқилган дастур таъминотидан иборат.
Биллинг тизимлари (симли ва уяли) телефонияда ҳам, маълумотлар
узатиш тармоқлари (интернет провайдерлар)да ҳам ишлатилади, шунингдек
1Р-телефонияда ҳам ўз ўрнига эга. Исталган БТ муайян маълумотлар
базаларини бошқариш тизими (МББТ) асосида яратилади. Дунѐдаги
кўпчилик БТлари Огас1е МББТ асосида яратилган. Бошқа МББТлар
орасидан катта ҳажмдаги ахборот учун мўлжалланган ЗуЬазе ва Мопшхни ажратиб кўрсатиш мумкин. Қуйидагилар эса баъзи биллинг тизимларининг номланиши: В18, Ғ1а£8шр, СВ088, АгЬог, ВШ-2000-ргераМ. Шуни қайд этиш лозимки, БТ деганда, одатда биллингни ташкил этишда иштирок этадиган аппарат таъминоти ҳам кўзда тутилади.
41

6.3-расм. Биллинг тизимининг тузилиши
Назорат саволлари

1. 
   Офисни автоматлаштириш нима?
   
2. 
   Офисни автоматлаштириш қандай амалга оширилади?
   
3. 
   Матн процессориниг вазифаси нимадан иборат?
   
4. 
   Жадвал пороцессори қандай вазифаларни бажаради?.
   
5. 
   Эксперт тизимлари нима?
   
6. 
   Биллинг тизими нима?
   
7. 
   Телеконференция қандай турларга бўлинади?
   
8. 
   Билимлар базаси деганда нимани тушунасиз?
   

Тест
1. Компьютер тармоқлари ва бошқа замонавий ахборотларни қайта
ишлаш ва узатиш воситалари ѐрдамида ички ва ташқи мухит орасида
коммуникация жараѐнларини ташкил этиш технологияси нима деб
аталади?
A) Ахборот технологияси.
B) Офисни автоматлаштириш ахборот технологияси..
C) Бошқарув ахборот технологиялари.
D) Автоматлаштирилган ахборот тизимлари.
E) Янги ахборот технологиялари.
2. Ҳар қандай технологиянинг мажбурий компоненти нима?
А) Маълумотлар базаси
B) Технология
C) Тизим
D) Дастур
E) Тўғри жавоб йўқ
42