Agronomiya va biotexnologiya fakulteti

Tuproqning namligi, foiz

9-rasm. Strukturali va strukturasiz tuproqlar solishtirma qarshiligining, uning namligiga bog’liqligi.

Strukturasiz tuproq

_ _ _ Strukturali tuproq

Tuproqning solishtirma qarshiligi.

6. 
   jadval
   

Tuproq	Mexanik tarkibi	Foydalanish holati	Solishtirma qarshiligi, kg/sm^2
Chimli podzol	Soz	Haydalgan yer	0,68

Oddiy qora tuproq Sho’rtob Bo’z tuproq

Og’ir qumoq O’rta qumoq Yengil qumoq Qumloq Soz Qumoq Qumoq Soz Qumoq Og’ir qumoq O’rta qumoq Yengil qumoq Og’ir qumoq Qumoq Yengil qumoq

---------\\-------- ---------\\-------- ---------\\-------- ---------\\-------- qo’riq yer ---------\\-------- haydalgan yer qo’riq yer ---------\\-------- sug’orib haydaladigan yer ---------\\-------- ---------\\-------- sug’orilmaydigan, haydalma yer ---------\\-------- \\

0,48 0,35 0,27 0,18 0,7-0,8 0,6-0,8 0,4-0,5 1,21 0,90 0,49 0,41 0,34 0,42 0,34 0,27

Solishtirma qarshilik ko’rsatkichiga ko’ra, haydalayotgan barcha tuproqlar quyidagi 4 gruppaga bo’linadi (K.I.Kurochkin): yengil solishtirma qarshiligi 0,2-0,35 kg/sm² (qum, qumoq, yengil tarkibli podzol va ba’zi torfli); o’rtacha tuproq, solishtirma qarshiligi 0,35-0,55 kg/sm² (qumoq tarkibli qora, qisman tog’ oldi rayonlarining shag’alli tuproqlari); og’ir tuproq solishtirma qarshilishi 0,55-0,8 kg/sm² (soz tarkibli qo’ng’ir va kashtan tuproqlar); o’ta og’ir tuproqlar, solishtirma qarshiligi 0,8-2,0 kg/sm² (sug’oriladigan yerlar, bo’z va qo’riq uchastkalar, kuchli chimlangan shuningdek, sho’rtob va sho’rxoklar).

Tuproqning solishtirma qarshiligi oshishi bilan yerning ishlashda xizmat qiladigan traktorlarning yoqilg’i sarfi oshadi. Qarshi cho’lining yangi sug’oriladigan taqir tuproqlari sharoitida yengil qumoq tarkibli yerlarda solishtirma qarshilik 0,50- 0,70 kg\sm², yengil soz tuproqlarda 0,93-1,06 kg\sm² ni tashkil etadi. Shunga ko’ra, yoqilg’i sarfi yengil qumoq tuproqlarda 10-12 kg/ga, o’rta qumoqlarda 15-18, yengil soz yerlarda 28 kg/ga, ya’ni bunda yengil qumoq tuproqlarga nisbatan yoqilg’i miqdori 1,5-3 barobar ko’p bo’lgan (T.M.Ishpo’latov).