Agronomiya va biotexnologiya fakulteti

Tuproqning qattiqligi. Tabiiy holdagi tuproqlarning turli bosimdagi kuch ta’sirida siqilish va bo’linib ketishga qarshi tura olish qobiliyati hisoblanadi. Qattiqlik tverdomer (qattiqlikni o’lchovchi) asbob bilan aniqlanadi va kg/sm² bilan ifodalanadi. Qattiqlik darajasi tuproqning mexanik tarkibi, strukturasi, holati va namligi singarilarga bog’liq. Namlik ortgan sari, qattiqlik kamayadi. Tuproq qattiqligi o’simlik ildizining o’sishi va tarqalishida muhim ahamiyatga ega.O’simliklarning dastlabki o’sish davrida tuproqning qattiqligi 7-8kg/sm² , intensiv o’sish paytida esa 25 kg/sm² dan oshmasligi kerak(P.U.Baxtin). Tuproq qattiqligi qishloq xo’jalik mashinalaridan foydalanilayotganda hisobga olinadi.

Tuproqning solishtirma qarshiligi. Tuproqqa ishlov berish uchun sarflanadigan kuchlarning umumiy ko’rsatkichidir. Solishtirma qarshilik deb, tuproq qatlamini qirqish, ag’darish uchun hamda qurollar yuzasiga tushadigan qarshilikni yengish uchun sarf bo’lgan kuch miqdoriga aytiladi. Solishtirma qarshilik tuproq qatlami ko’ndalang kesimining 1 sm² yuzasiga qancha kg kuch sarf bo’lganiga qarab aniqlanadi. Tuproqning mexanik tarkibi, fizik-kimyoviy xossalari, tuproq namligi va agroxo’jalik holatiga ko’ra, solishtirma qarshilik 0,2-1,2 kg\sm² oralig’ida bo’ladi (27-jadval). Bu muhim ko’rsatkich plug konstruksiyasida, traktorlar kuchini aniqlashda, yerni ishlashda ishlatiladigan qurollar va traktorlar markasini rayonlashtirishda e’tiborga olinadi (9-rasm).