Agronomiya va biotexnologiya fakulteti

83 - jadval

Ifloslangan zonani aniqlash uchun namunalar olish.

Zonalar	Zahar chiqar manba oralig’i, km	Zonadan olin. o’rtacha namuna soni	Zonadagi kuzatish nuqtalar soni	Har bir namuna bilan, xaritada ko’rsatil. maydon,ga
Muxofaza zonasi i/ch muassasalari	0,5-0,75	1-2	1	1(100-50)
1	0,75-1,5	30	2-3	2-3(80-30)
2	2-8	60	3-4	3-4(30)
3	4-15	80	4-6	4-6(30)
4	8-200	60	4	4(30)
FON	20-30	80	2-3	2-3(30)

So’nggi yillarda o’zida metallar to’plovchi mikroorganizmlarning kashf etilishi fandagi juda katta yangilik bo’ldi. Bunday mikroorganizmlar yordamida mis, uran, mishyak kabi elementlarni to’palash mumkin.

Masalan, so’nggi yillarda, toshko’mir koni chiqindilaridan germaniy, vaNHadiy, uran va boshqa bir qator kimyoviy elementlar olinmoqda va eng so’nggi qoldig’idan esa sement va boshqa bir qancha qurilish materiallari tayyorlanmoqda. Xozirigi kunda, og’ir metallar aktivligini kamaytiruvchi bir qator kimyoviy preparatlar ham ishlab chiqilgan bo’lib, shu maqsadda Germaniyada ion almashinuvchi smolalar keng qo’llanilmoqdaki, bu smolalar og’ir metallar bilan birikib «xelat» birikmalar hosil qiladi va shu tarzda ayni og’ir metallar

zararsizlantiriladi. Yaponiyada ishlab chiqilgan Merkato-8 triazin preparati Angliya, Fransiya, Germaniyada keng qo’llanilmoqda. Bu preparat tuproq tarkibidagi kadmiy, simob, rux, qo’rg’oshin va boshqa bir qancha og’ir metallarni suvda erimaydigan va o’simlikka singmaydigan shaklga o’tkazib, uni tuproqqa mustaxkam bog’laydi. Preparat eritma yoki aerozol holatida qo’llaniladi.

Tabiatni muxofaza qilish muammosini hal etish 1-2 yil yoki 1-2 o’n yillik tadbir bo’lmasdan, u uzoq davom etadigan jarayon hisoblanib, unda fan va texnika tariqqiyotiga, insoNning yashash sharoitini yaxshilashga keng o’rin ajratildi.

Atrof-muhitni sofligini ta’minlash allaqachonlar davlatlar doiarsidan tashqariga chiqqan xalqaro muammodir. Landshaft, qobiq, bir butun daryolar turli davlatlar chegarasini kesib o’tib, bir davlat xududidagi o’rmonlar, dengiz va ko’llar ikkinchi bir davlat xududiga ta’sir ko’rsatadi. Atmosfera chegara nimaligini bilmaydi. Shuning uchun ham «Inson va tabiat» muammosini faqat Xalqaro ko’laMga hal etish maqsadga muvofiqdir. Tabiiiy muhit muammosi bo’yicha davlatlararo hamkorlikni faqat tinchlik sharoitidagina amalga oshirish mumkin.

Nazorat savollari

1. 
   Azotli o’g’itlarning ekologik rolini ayting?
   
2. 
   Fosforli o’g’itlarning ekologik roli tushuntiring?
   
3. 
   Kaliyli o’g’itlarning ekologik rolini ayting?
   
4. 
   Tuproqning og’ir metallar bilan ifloslanishi va o’simliklarni og’ir metallardan muxofaza qilish?