Agrokimyo va tuproqshunoslik

Nazorat uchun savollar: 
1. Tuproq reaksiyasi nima ? 
2. Tuproq reaksiyasining nechta turi bor ? 
3. Tuproq reaksiyasini aniqlashning qanday usullari bor ? 
4. O‘simliklar hayotida tuproq reaksiyasining ahamiyati nimada ? 
5. Tuproq reaksiyasini aniqlashda jihoz va reaktivlarni aytib bering? 
 
LABORATORIYA MASHG‘ULOTI №12
Suvli surim analizi.
 
Nazariy tushuncha: 
Tuproqning sho‘rlanishiga sabab bo‘lgan suvda oson 
eriydigan tuzlarni aniqlash katta amaliy ahamiyatga ega. O‘rta Osiyodagi 
respublikalar dehqonchiligida sug‘oriladigan yerlarning deyarli yarmisi har xil 
darajada sho‘rlangan. SHo‘rlangan tuproqli yerlarda ekinlar yaxshi o‘smaydi, 
ko‘proq sho‘rlangan bo‘lsa ular qurib ham qoladi. 
Shuning uchun birinchi navbatda tuproqdagi suvda eriydigan zararli 
tuzlarning umumiy miqdori – quruq qoldiq, sulfat kislota, xlor ioni, kalsiy, magniy 
kation va suvli so‘rim reaksiyasi aniqlanadi. Bu xildagi analizlarni bajarish uchun 
maxsus eritma - suvli so‘rim tayyorlanadi.
 
Ishning maqsadi: 
Ushbu laboratoriya ishida talabalar tuproqdan suvli 
so‘rim tayyorlash va uni analiz qilishni tartibi va uni bajarish usulini o‘rganadilar. 
Kerakli jihozlar va reaktivlar: 
lakmus qog‘oz, kaliy xromatning 10 % li 
eritmasi, sulfat kislotaning 10 % li va 1/100 normal eritmasi, ammoniy xlorid 
kislotaning 10 % li va 1/100 normal eritmasi, ammoniy xloridning 10 % li 
eritmasi, natriy gidrofosfatning 10 % li eritmasi, kumush nitratning 1/10 normal 
eritmasi, o‘yuvchi natriyning 1/20 normal eritmasi, ammoniy oksalatning 
to‘yingan eritmasi, ammiak eritmasi, sirka kislota, nitrat kislota, spirt, benzidin 
xlorid eritmasi, fenolftalein, metiloranj, bufer eritma, magniy tuzi eritmasi va 
xlorid kislotaning 1: 1 eritmasi, shisha idish, voronka, ximiyaviy stakan, (har xil 
hajmli), chinni piyolacha, qalin va oddiy filtr qog‘oz, pipetka (har xil) termostat, 

---

267 
suvli bug‘latgich, eksikator, analitik tarozi, elektr plitka, soat oynasi, probirka, 
shisha tayoqcha, kuchsizlantirilgan filtr.