Agrobiocenoz diyqanshiliqta ju'zege keletug'in biocenoz

2-lektsiya

TOPIRAQTIN’ FIZIKALIQ QA’SIYETLERI. TOPIRAQ KOLLOYDLARI, SINDIRIWSHILIK QA`BILETI

    Topiraq ush bolekten yamasa fazadan turadi:

      1. katti bolekten

     2. suyik bolekten

     3. gaz xalindagi bolekten

     Topiraktin katti fazasi xar kiyli minerallardan xam organikalik zatlardan kuralgan. Topirak mineral kuramina xam gumustin mugdarina karay otirip xar kiyli tigizlikka iye boladi.

     Topiraktin tigizligi degenimiz bul absolyut kurgak topirak massasinin ozinin kolemindey suuga t°C temperaturadagi katnasina aytamiz.

     Topiraktin tigizligi bizge jeterlilik darejede agronomiyalik xarakteristika bolip xizmet ete almaydi, birak biz bul korsetkishti  baska axmiyetli fizikalik korsetkishlerdi esaplaganimizda paydalanamiz.

     Kolemli massa yamasa ortasha tigizlik ulken axmiyetke iye. Kolemli massa degenimiz bul 1 sm kub. absolyut kurgak topiraktin massasinin tabiygiy duzilisine aytamiz. O’lsheu birligi g/sm kub. Topiraktin kolemli massasina yamasa ortasha tigizligina (g/sm kub.) karay otirip topiraktin audarilatugin surim katlami 3 ke bolinedi.

     1. Bos topirak - eger topiraktin ortasha tigizligi q,qt g/sm kub. tan aspasa.

    2. Tigizligi ortasha topirak  -1,15 ten 1,35 ke shekem.

           3. Qatti tigiz topirak 1,35 g/sm kub.tan kop bolsa.

     Topiraktin ortasha tigizliginan topiraktin suu, xaua rejimi, jillilik rejimi xam mikrobiologiyalik aktivliligi  garezli boladi. Xar kiyli auil xojalik eginleri topiraktin ortasha tigizligina ozinin talaplarin koyadi. Topiraktin ortasha tigizligi vegetatsiya dauirinde ozgerip turadi. Misali ushin, danli osimliklerge optimal topirak tigizligi 1,05-1,25 g/sm kub.

     Egis katlaminin tigizligi- 1,05

     12 sm terenlikke shekem - 1,05-1,20

     12 sm den tomen - 1,25

     Topiraktin optimal tigizligi degenimiz bul xar osimliktin ozinin osip rauajlaniui ushin kolayli bolgan topiraktin ortasha  tigizligina aytamiz.

    Topiraktin turakli ortasha tigizligin ten salmakli tigizlik dep ataladi.

               Topirak kolemi 2 ge bolinedi.

     1. topiraktin katti fazasi

    2. topirak bolekleri arasindagi bosliklar    

     Topiraktin katti fazasinin uliuma koleminin, topirak bolekleri arasindagi bosliklardin uliuma kolemine katnasina topiraktin  surim kabatinin duzilisi dep ataladi.

     Tigizliktin uliuma kolemi: P=P1+(100-P1)P2/100=P1+P2-P1P2 /100

P1- agregatlar arasindagi boslik

P2-agregatlar ishindegi boslik