Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

 
KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI O’QUVCHILARNI KASBGA YO’NALTIRISHDA INTERFAOL 
USULLARDAN FOYDALANISHNING PEDAGOGIK-PSIXOLOGIK ASOSLARI 
 
JUMANOV SH.Z., JDPI. 
 
O’quvchilarni kasb-hunarga yo’naltirish ishlari ta’lim-tarbiya bilan uzviy kechadigan, uning barcha qirralarini 
qamrab oladigan uzliksiz jarayon bo’lib, maktabgacha ta’lim, umumta’lim maktablari, maktabdan tashqari va o’rta 
maxsus ta’lim, kasb-hunar ta’limi muassasalari, akaqdemik litsey, jamoat tashkilotlari hamda oilaning o’zaro 
hamkorligi bu jarayonning samaradorligini oshirishda katta yordam beradi. 
O’quvchilarni kasbga yo’naltirishda ota-onalar bilan hamkorlikda kasbga yo`naltirish ishlarining turli shakl va 
usullari bor. Bular guruh va yakka tartibdagi suhbatlar, umumiy ota-onalar yig`ilishlar va turli yoshdagi o`quvchilar ota-
onalarining sinf bo`yicha yig`ilishlari, ota-
onalar uchun konfеrеntsiyalar ba'za korxonasi va maktab atrovidagi 
korxonaning xaraktеriga, ota-onalarning tarkibiga, ularning ma'lumot darajasi va boshqa omillarga qarab ishining shakl 
va usuli tanlandi. O’qituvchining o’quvchilarning ota-
onalari bilan yakka tartibda ishlashga alohida e'tibor bеriladi.
Farzandlarining kasb yo`lini tanlash masalalarida ota-onalar bilan suhbatda o’qituvchi quyidagilarni aniqlab 
olish kеrak.1) ularning farzandi kim bo`lmoqchi. 2) ota-onalar farzandlari 9 yoki 10 sinfni tamomlagach, nima bilan 
shug`ullanishni maslahat bеradilar. 3) o`g`il va qizlari ota-onaning maslahatiga kiradilarmi, rozi emasliklarining 
sabablari. 4) o`qish vaqtida bola qanday qiyinchiliklarini 
boshidan kеchiradi. 5) unda qanday qiziqish vqa mayllar 
kuchliroq, ular qanchalik o`zgarmas, 6) ota-
onalar bolalarning qiziqishlar qilmoqda. 7) bolada xarеkter va 
tеmpеramеntning qaysi asosiy bеlgilari ko`proq namoyon bo`ladi. 8) Sog`lig`ida o`zgarish yo`qmi. 
Suhbatda, shuningdеk, ota-onalar e'tiborini xalq xo`jaligining kadrlarga ehtiyoji masalalariga ishchi 
kasblarning mazmuni o`zgarayotganligiga, oilada bolaning qiziqish va qobilyatlarini rivojlantirish uchun sharoit 
yaratishga, ularga yordam berishdan iborat. 
Yuqoridagi fikrlardan ko’rinib turibdiki, o’quvchilarni ongli ravishda kasb tanlashga yo’naltirish interfaol 
metodladan foydalanib o’quchining kasbiy qiziqishlarini bilib oladi. Chunki ongli ravishda tanlangan kasb 
o’quvchilarning ruxiyatida ma’naviy qoniqish hissini hosil qilib, o’z kasbiga nisbatan mehr, chin dildan ishlash kabi 
xususiyatni shakllantiradi. Bu shaxs uchun ham jamiyat uchun ham ma’naviy hamda moddiy foyda keltiradi. 
Bundan tashqari hamkorlik asosida umumtal’im maktablarida “Kasblar olamiga sayohat” tadbiri uzviy 
ravishda olib borilsa maqsadga muvofiq bo’ladi. O’quvchi o’z kasbini tanlash jarayonida xotoliklarga yo’l 
qo’yilishining oldi olinadi. Qolaversa bu orqali o’quvchida bo’sh vaqtidan unumli foydalanish hissi tarbiyalanib boradi. 
Kichik maktab yoshidagi o’quvchilarni vaqtini samarali o’tkazish uchun tanafuz vaqtlaridan ham ununmli 
foydalanishni yo’lga qo’yib “Kasblar olamiga sayohat” mavzusi asosidagi tadbirlarni joriy etish lozim.
Tadbirni o’tkazish tartibi: 
- 
Har oyda maktabga biror kasb turi egalarini taklif etish kerak: 
- 
Kasb egalari maktabga kasb faoliyatida qo’llaniladigan barcha mehnat qurollari bilan tashrif buyurishlari 
lozim: 
- 
Mehnat faoliyatiga aloqador turli plakatlar, video tasmalari o’quvchilar e’tiboriga havola etilishi lozim: 
- 
Bu tadbir hafta boshidan oxiriga qadar tanafuz vaqtlarida olib borilishi kerak.
Masalan: bir hafta shifokorlik kasbi bilan faoliyat yurutuvchi xodim maktabda o’z kasbi haqidagi butun 
faoliyatini o’quvchilarga namoish etadi. Bunda o’quvchi bu kasb turi bilan o’zaro amaliy bog’liqlikda tasavurga ega 
bo’ladi va o’zini qiziqtirgan savollarga javob topadi. Kelgusi haftada boshqa soha xodimlarini taklif etiladi. Bu tadbir 
hech bir ortiqcha vaqtni talab etmasligi, o’quvchilarni kasb-hunarga yo’naltirishda muhim ahamiyatga egaligi bilan 
diqqatga sazovor.  
Ta’lim jarayonida o’quvchilarni kasb-hunarga yo’naltirishda interfaol usullardan foydalanish ham muhim 
ahamiyatga ega. 
Shulardan kelib chiqib, mehnat ta’limida qo’llaniladigan interfaol usullarni keltirib o’tamiz. 
121 

---