Afrika materigining geologik tuzilishi va tektonikasi Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Dengizlar va okeanlar
Afrika qit'asi bir vaqtning o'zida ikkita okeanning suvlari bilan yuviladi: Hind va Atlantika. Shuningdek, uning qirg'oqlarida Qizil va O'rta er dengizlari joylashgan. Atlantika okeanidan suvning janubi-g'arbiy qismida chuqur Gvineya ko'rfazi hosil bo'ladi.
Afrika qit'asining joylashishiga qaramay, qirg'oq suvlari salqin. Bunga Atlantika okeanining sovuq oqimlari ta'sir qiladi: shimolda Kanareyka va janubi-g'arbda Bengal. Tomonidan Hind okeani oqimlari issiq. Eng yiriklari shimoliy suvlarda Mozambik va janubda Needle ...
Afrika o'rmonlari
Afrika qit'asining butun hududidan o'rmonlar chorakdan bir oz ko'proqni tashkil qiladi. Bu erda subtropik o'rmonlar Atlas tog'lari yonbag'irlarida va tizma vodiylarida o'sadi. Bu yerda siz eman, pista, qulupnay va boshqalarni topishingiz mumkin. Tog'larda baland o'sadi. ignabargli o'simliklar, Aleppo qarag'ayi, Atlas sadr, archa va boshqa daraxt turlari bilan ifodalanadi.
Sohilga yaqinroqda mantar eman o'rmonlari bor, tropik zonada doimiy yashil ekvatorial o'simliklar keng tarqalgan, masalan, maun, sandal daraxti, qora daraxt va boshqalar ...
Afrika davlatlarining fasllari, ob-havosi va iqlimi
Afrikaning ekvator chizig'i o'tadigan markaziy qismi mintaqada joylashgan past bosim va etarli namlikni oladi, ekvatorning shimoliy va janubiy hududlari subekvatorial iqlim zonasida, bu mavsumiy (mussonli) namlik zonasi va qurg'oqchil cho'l iqlimi. Ekstremal shimol va janub subtropik iqlim zonasida, janubda Hind okeanidan havo massalari olib keladigan yog'inlar tushadi, Kalaxari cho'li shu erda joylashgan, shimolda mintaqaning shakllanishi tufayli yog'ingarchilikning minimal miqdori tushadi. Yuqori bosim va savdo shamollari harakatining o'ziga xos xususiyatlari, dunyodagi eng katta cho'l Sahroi Kabir bo'lib, u erda yog'ingarchilik miqdori minimal, ba'zi hududlarda esa umuman tushmaydi ...



2.2. Afrika materigining shakinlanish va o‘rganish tarixi
Afrika ekvator o‘rtasidan va bosh meridian g‘arbidan kesib o‘tgan yagona materik, eng katta cho‘llar bor, eng issiq materik, eng yuqori harorat kuzatilgan, sharqiy yarimsharning eng uzun va eng sersuv daryolari bor, eng yirik maymunlar, eng yirik sutemizuvchilar yashaydi, qirg‘og‘i eng kam parchalangan, quruqlikdagi eng katta Buyuk Afrika yer yorig‘i bor, har ikkala kengliklar bo‘yicha iqlim mintaqalari va tabiat zonalari takrorlanib joylashgan, chuchuk suvli eng uzun (750 km) va chuqur Tanganika (1 470 m) ko‘li bor, olmos qazib chiqarishda dunyoda birinchi o‘rinda. Ma’lumki, Yer sharida okeanlar va materiklar turlicha taqsimlangan. Jumladan, Shimoliy yarimsharning 39 % i, Janubiy yarimsharning esa 19 % i quruqlikdan iborat. Agar globusni ko‘proq materiklar hududiga to‘g‘rilansa, „Materiklar yarimshari“ hosil bo‘ladi. Ushbu yarimsharda quruqlik 53 % maydonni egallaydi. Shularga asoslanib, keyingi paytda olimlar „Materiklar yarimshari“ni ajratishmoqda (1- rasm).
1-rasm. Materiklar yarim shari