Evolyutsion nazariya

EVOLYUTSION NAZARIYA

Reja:

Reja:

1. "Evolyusiya" tushunchasi, tabiiy tanlanish nazariyasining kelib chiqish shartlari.

2. Evolyusion nazariyaning asosiy shartlari, tabiiy tanlanish natijalari.

3. Evolutsion nazariyaning mazmuni.

4. Jinsiy tanlanish nazariyalari

"Evolyusiya" (lotincha-avj olish) rivojla-

nishning sinonimi; asta-sekin, bosqich ma-bosqich ro'y beradigan miqdor va sifat o'zgarishlari. Evolyusiyada tabiiy tanlanish ta'sirida mutasiyalardan organizmlarning tashqi muhit sharoitiga moslanishiga olib keladigan belgilari va xususiyatlar kombinasiyasi shakllanadi. "Evolyusiya" so'zi 1-marta shveysariyalik tabiatshunos va faylasuf SH.Bonne (1762) tomonidan embriologiyaga oid ishlarda qo'llangan.

Evolyusion nazariyaning asoschisi Charliz Darvin 1809-yil 12-fevralda Angliyaning Shryusberi shahrida shifokor oilasida tavallud topdi. U maktabni tugatgach Edinburg dorilfununining shifokorlar tayyorlaydigan fakultetiga o'qishga kirdi. Fanlarning lotin tilida o'qitilishi va bemorlarning narkozsiz operatsiya qilinishi Darvinda tibbiyotga qiziqish uyg'otmaydi. Otasining tavsiyasi bilan Kembrij dorilfununining rohiblar tayyorlaydigan fakultetiga o'qishga kiradi. Bu yerda D. Guker va A. Sendvijiklar rahbarligida tabiiy fanlar bilan shug'ullanadi.

Genslo uni "Biglg" (iskovich) kemasiga tabiatshunos sifatida qabul qilinishiga tavsiyanoma beradi. Darvin 5yillik safardan juda boy kolleksiya, gerbariy va qotirilgan, fiyesirlangan hayvon va o'simliklar bilan qaytadi.

Shularga asoslanib, u organik olam evolyusiyasi haqida dastlab 1842-yili ilmiy asar yozdi va uni yana 15 yil davomida kengaytirdi, chuqurlashtirdi va ishonchli dalillar bilan asosladi. Nihoyat 1859-yili "Turlarning paydo bo'lishi" degan mashhur asarini nashr ettirdi.
Ch. Darvin (1859) "Tabiiy tanlanish yo'li bilan turlarning kelib chiqishi" va (1871) "Odamning kelib chiqishi va jinsiy tanlanish" asarlarida organik dunyoning evolyusion taraqqiyotining asosida 3ta omil yotadi deb ko'rsatadi. Ular :o'zgaruvchanlik, irsiyat va tabiiy tanlanish.O'zgaruvchanlik tufayli organizmlarning tuzilishi va funksiyalarida yangi belgilar paydo bo'ladi, irsiyat esa bu o'zgarishlarni mustahkamlaydi, tabiiy tanlanish tufayli yashash uchun kurash jarayonida hayotning o'zgargan muhitiga moslasholmagan organizmlar yo'qolib boradi, moslashganlari yashashni, taraqqiyoti davom ettirdi.
ajdodlari bir ekanligi haqidagi g'oyani ilgari surdi. Aynan shu g'oya ruhiniylarni g'azablantirdi. Mavjud ilmiy dalillar odam va maymun organizm uning bir-biriga juda yaqinligini, ularning ajdodlari ham tobora bir-biriga yaqinlashib borganligini isbotlaydi. Ch. Darvin ilgari surgan bu nazariya rivojlanishining evolutsion yo'lini ifodalab beruvchi, muhim ratsional fikr bo'lib, bu fikr insoniyatga, uning taraqqiyoti uchun doim xizmat qiladigan konstruktiv mazmunga ega. Uni inkor qilish insoniyat erishgan ilmiy qadriyatlarga nisbatan notoleriant va ularni rad qilish, obro'sizlantirishdir.
Fg
Fg
Mavjud ilmiy dalillar odam va maymun organizmning bir-biriga judy yaqinligini isbotladi.
Ch. Darvin organik dunyoning evolyusion taraqqiyoti zanjiri ketma-ketligiga qarab, odam va maymunlarning ajdodlari birligi haqidagi g'oyani ilgari surdi.
Fg
Boshqa ilmiy nazariyalar kabi Darvinning evolyusion nazariyasi ham fan tarixida o'z o'rniga ega va unga tolerant yondashish lozim.

Tirik mavjudotlarning asosiy massasini hujayralar tashkil qiladi. Ular 2turga bo'linadi

Prokariotlar

Yunoncha pro-oldin, karion-yadro.

Yerda hayot rivojlanishining eng dastlabki bosqichlarida paydo bo'lib, hozirgacha saqlanib qolgan. Prokariotlarga bakteriya, ko'k-yashil suv o'tlari kiradi.

Eukariotlar

Bir hujayrali suv o'tlari va sodda hayvonlardan tortib yuqori tuzilgan gulli o'simliklar, murakkab hayvonlar va odamlargacha bo'lgan hamma mavjudot eukariot organizmlarni tashkil qiladi.

Biologlarning fikricha tabiiy tanlanish holatlari hozirgi kunda eng maqbul usullardan biri hisoblanadi.

Inson tabiiy tanlanish jarayonida insonning biologik mayllari ortadi. Tabiiy tanlanish inson munosabatlarga kirish jarayonida o'z xohish irodalarini ko'rsatishga, o'zining ijobiy xislatlarini namoyon qilishga urinadi, shu sababli insondagi o'zgarishlarni boshqacha tahlil qilamiz. Erkak va ayollarni tabiiy tanlanishga munosabatlar turlicha. Ayollarda jinsiy munosabatlarga yondashuv nisbiy, erkaklarda esa xordiq chiqarish uslubi sifatida e'tirof etiladi(Schmitt, 2005,2007).

Darvin organik olamning evolyusiyasi haqidagi ta'limotni irsiy o'zgarishlarning tabiiy tanlanishiga asoslanib tuzgan edi

Darvin noaniq o'zgarishlar deb nom bergan o'zgaruvchanlik hozirgi genetika nuqtai nazardan mutatsiyalardir. Mutatsiyalar organizmning har qanday morfologik, fiziologik, biokimyoviy belgilarini o'zgartiradi. Tabiiy tanlanish natijasida turlar o'zgaradi, tevarak atrof-muhit sharoitiga moslashgan yangi turlar va tur xillari vujudga keladi.