Adabiyot 10 oxirgi 2-qism indd

MUHOKAMA QILAMIZ
1. “Saylov” satirasida Muqimiy achchiq kulgiga olgan eng muhim 
masala nima? Demokratiyaning muhim elementlaridan biri bo‘lgan 
saylov jarayoniga shoirning bunday munosabati sabablari nimada deb 
o‘ylaysiz?
2. She’rda mansabdor shaxslarning asl qiyofasini ochib berishda 
qaysi detallar muhim ahamiyat kasb etmoqda? Nima uchun?
3. Mansab kursisi uchun bor-budidan ajralishga tayyor mahalliy 
amal dorlarning asl fojiasi nima edi? Bunda mustamlaka siyosatining 
ham ta’siri bor deb o‘ylaysizmi?
4. Muqimiy davri va bugungi kun saylov tizimi o‘rtasida qanday 
farqlar bor? Bugungi kunda saylov jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotida 
qanday o‘rin tutadi? 
“SAYOHATNOMA”DAN: 
QO‘QONDAN SHOHIMARDONGA
Sayohatnoma
adabiy janrlardan biri bo‘lib, unda yozuvchining 
sayohat taassurotlari aks etadi. XIX asr ikkinchi yarmi – XX asr bosh-
lari adabiyotida Muhammad Aminxo‘ja Muqimiy sayohatnoma janri-
ni boshlab berdi. Uning she’riy “Sayohatnoma”sida o‘zi yashab ijod 
etgan davr ijtimoiy hayotiga oid eng muhim muammolarning tanqidiy 
tahlili aks etgan. 
Chor Rossiyasi 
davrida Qo‘qon

---

47
* * *
Faryodkim, garduni dun
Aylar yurak bagʻrimni xun,
Koʻrdiki, bir ahli funun – 
Charx anga kajraftor ekan.
Qolmay shaharda toqatim,
Qishloq chiqardim odatim,
Xohi yayov, boʻlsun otim,
Goh sayr ham darkor ekan.
“O‘ltarma”ga qildim yurush,
Yoʻldosh edi bir chitfurush,
Yetdim jadallab vaqti tush,
Bir dam qiziq bozor ekan.
Bir maʼraka koʻrdim butun,
Jaʼmi yopingan boshga toʻn,
Boqsamki, besh yuzcha xotun,
Voiz soʻzin tinglor ekan.
Mingboshilik kimning ishi,
Desam, dedi bedonishi,
Bir “Qoʻshtegirmon”lik kishi,
Xoʻja Iso badkor ekan. 
Magʻrur, xasis-u besh-u kam,
Har gapda yuz ichgay qasam,
Takjoy olur moxovdan ham,
Hoji oʻzi murdor ekan.
* * *
“Doʻrmancha”ga ketdim oʻtub,
Yoqamni har soat tutub,
Yotdim ul oqshom gʻam yutub,
Dashti qaroqchizor ekan.
Unda boʻlus Gʻozi dedi,
Ham mufti, ham qozi dedi,
Yurt barcha norozi, dedi,
Qilgʻon ishi ozor ekan.
Boz izdihomi voizi,
Badkayf, ochilmas koʻzi.
Yuqori boshidin tizi,
Ermaklari koʻknor ekan.
Soʻrsam, dedilar: “Boʻrbaliq”,
Birmuncha echkilar ariq,
Kelsa kishi yeyar tariq,
Shom-u sahar tayyor ekan.
“Oq yer”din oʻtdim, boylari – 
Oliy imorat joylari,
Mehmonsiz oʻtkay oylari,
Kelsa birov nochor ekan.
Ammo nazarda “Roshidon”,
Firdavs bogʻidin nishon,
Oʻynab oqar obi ravon,
Sahni gul-u gulzor ekan.
Maʼyus bordim “Zohidon”,
Bir koʻcha ketguncha doʻkon,
Shoʻx odami, ichmay piyon,
Mast, otasi bezor ekan.
Suvlar sepilgan soʻrilar,
Boʻrlangan oʻchoq-moʻrilar,
Tab’ing mabodo choy tilar,
Damlashlari ishqor ekan.
“Oltiariq” qursin oʻshal,
Sellarda qoldim bir mahal,
Boʻldim ivib, yomgʻurda shal,
Toʻn shilta, hoʻl ezor ekan.
Mingboshisi soʻfi namo,
Tasbeh-u boʻynida rido,
Choʻqub qochar zogʻi alo
Bir dogʻuli ayyor ekan.