Adabiyot 10 oxirgi 2-qism indd

Buxorodagi madrasa, 
XIX asr ikkinchi yarmi.
Sergey Prokudin-
Gorskiy fotografi yasi
X

---

42
 MUHAMMAD AMINXO‘JA
MUQIMIY (1850–1903).
LIRIKA. HAJVIYOT. 
“SAYOHATNOMA”
Mavzuni oʻrganish jarayonida:
– Muqimiy lirikasi va satirasiga xos xususiyatlarni tahlil 
qilamiz.
Muallif haqida
XIX asr ikkinchi yarmi – XX asr boshlarida shakl-
langan yangi o‘zbek adabiyotining asoschilaridan 
biri Muhammad Aminxo‘ja (taxallusi – Muqimiy, 
“muqim” – “bir joyda doimiy turuvchi” so‘zidan) 
1850-yilda Qo‘qon shahrida novvoy oilasida tug‘il-
gan. Muqimiyning onasi davrning o‘qimishli, ziyoli 
ayollaridan edi va onasi aytib bergan ertaklar, naql-
lar va qo‘shiqlar bo‘lajak ijodkorda adabiyotga mehr 
uyg‘otdi. Muhammad Aminxo‘ja 10 yoshda birinchi 
she’rini yozdi. 
Muqimiy dastlab maktabda, keyin Qo‘qon va 
Buxorodagi madrasalarda tahsil oldi. Buxoro shoir-
ning ma’naviy kamolotida muhim ahamiyat kasb 
etdi. 
Muqimiy faoliyati davomida mirzalik (yer o‘lchovchi), pattachilik 
kabi kasblar bilan shug‘ullanib, oddiy xalqning ayanchli turmush tar-
zi, qishloqlarning abgor ahvoli bilan yaqindan tanishish imkoniga ega 
boʻldi va ularni o‘z asarlarida aks ettirdi. U Furqat, Zavqiy, Avaz O‘tar 
kabi ijodkorlar qatorida an’anaviy o‘zbek mumtoz adabiyotini shakl 
va mazmun jihatdan boyitdi: sayohatnoma janrining shakllanishiga 
hissa qo‘shdi, satira va yumor yoʻnalishlarida o‘ziga xos asarlar yara-
tib, o‘zbek adabiyoti tarixida o‘chmas iz qoldirdi.
Umri davomida og‘ir sharoitda, muhtojlikda, sarson-sargardonlik-
da yashagan shoir og‘ir dardga chalinib, 1903-yilda 53 yoshida vafot 
etdi.

---

43