Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti geologiya, razvedka va gidrogeologiya

Orolli silikatlarga
(ortosilikatlarga) magmatik va metamorflashgan 
jinslarni hosil qiluvchi, odatda ko„kimtir-sariq rangdagi donador va 
shu‟lasimon agregatlar hosil qiluvchi epidot (CaSe)(Al,Fe)
3
·(OH)O[SiO
4
] 
[Si
2
O
7
] yoki Ca
3
(Al,Fe)Si
3
O
12
[OH]
 
kiradi. Uning qattiqligi 6-7, kristallari 
triklin singoniyada; oq va zangori rangli,
(
shishasimon yaltiroq, 
plastinkasimon. Qattiqligi 4-6,5 bo„lgan disten Al
2
O[SiO
4
]; rombik 
singoniyali, kulrang va pushti, shishasimon yaltiroq va ulanish tekisligi 
aniq bo„lmagan ustunsimon, prizmasimon kristall, qattiqligi 7,5 bo„lgan 
andaluzit Al
2
O[SiO
4
]; qizil-qo„ng„ir rangdagi, qattiqligi 7-7,5 bo„lgan 
stavrolit 2Al
2
O[SiO
4
]Fe(OH)
2
va qattiqlik shkalasida 8 – o„rinda turuvchi, 
jins hosil qilishi jihatidan uncha ahamiyati yo„q, rombik singoniyali topaz 
Al
2
(F,OH)
2
[SiO
4
] minerallari kiradi. 
Ortosilikatlar
juda sodda tuzilgan bo„lib, ionlari zich joylashgan. 
Shuning uchun ham solishtirma og„irligi va nur sindirish ko„rsatkichi 
katta. Ayni vaqtda alyuminiy umumiy kislorod ionlari bilan birikmaydi. 
Ortosilikatlarning kristallari odatda izomorf bo„ladi. 
Nazorat savollari: 
1. Karbonatlarga qanday minerallar kiradi? 
2. Karbonat mineralllarni ta‟riflab bering. 
3. Yer qobig„ida silikatlarning miqdori qancha? 
4. Silikatlar tarkibiga ko„ra qanday turlarga bo„linadi? 
6. Silikatlarning qanday kristall strukturalari mavjud? 

---

48 
6-amaliy mashg‘ulot 
Zanjirsimon, varaqsimon, to‘qimasimon va lentasimon silikatlar