Абдуллаев Н. У. Тасвирий санъат тарихи

Дон^-гЪ д' Анжело Браманте (1444—1514) янги давр меъмор-лигининг асосчиси ва йирик вакилидир. У ўз ижодини Миланда (1472—1499) бошлади. Лекин Римга кўчиб келгандан кейингина бу ерда антика санъатини ўрганиш ва ўзлаштириш асосида ўша давр кишилари қарашларига мос бўлган бир қатор йирик меъ-морлик композициялари ишлаб, даврнинг характерли услубини яратди. Унинг бу янги принциплари Темпьетто деб номланган ибодатхонада намоён бўлди. Айланасимон планда ишланган гумбазли бино атрофи устунлар билан ўраб чиқилган. Ҳажми жиҳатдан катта бўлмаган бу бино ўзининг монументаллиги би-лан яхши таассурот қолдиради.
Браманте ижодининг энг юксак намуналари Ватиканда қу-рилган бинолардир. Рим папаси Ватиканни реконструкция қи-лишни мақсад қилади ва уни Брамантега топширади. У бу ерда мавжуд дастлабки биноларни тартибга келтириш ва улардан ягона ансамбль тузишга киришади, қатор галерея ва зиналар қурдиради, кенг, баҳаво, қуёш нурига тўла ҳовлилар яратиб, йирик ансамбль ташкил этади.
Брамантенинг муҳим асарларидан бири Римдаги авлиё Пётр соборининг лойиҳасидир. Меъмор бу бино қурилишига марказии қуббали бино қуриш принципини асос қилиб олди. Собор плани асосига квадрат ва унинг ичида ҳамма томони тснг бўлган грек бути олинган. Пастки қатор қурилмалар устига ўрнатилган гум-баз устунлар билан ўралган, унинг тепасида тўнкарилган қо-зонни эслатувчи катта (диаметри 43 м) гумбаз жойлашган. Бра-манте лойиҳаси тўлиқ амалга ошмади. У фақат гумбаз ости пилони ва соборнинг ташқи деворларини қуришга улгурди. У вафот этганидан сўнг собор қурилиши билан қатор меъмор-лар шуғулландилар. Браменте палацце қурилиши саиъатида ҳам муҳим роль ўйнади, пилястр, горизонтал тасма ва карниз-ларнинг ўзига хос яхлит ва соддалиги билан қурилган бино-ларнга монументаллик ва улуғворлик бахш эта олди.
Тасвирий санъат. Флоренция илк Уйғониш даври традиция-лари юқори Уйғониш даври учун асос қилиб олинди ва ривож-лантирилди. Тасвирий санъатда содир бўлган хусусиятлар ҳам меъморликдаги сингари улуғворликка, умумлашган образлар яратиш ҳамда монументаллаштиришга ҳаракат қилишда намо-ён бўлди.