A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın


Könı egen Alaşım -f qonusunnan ayrılıp -f- devletinnin cütama + Aq Patsaga bagmıp -f- betindi töse cuparga -f- tırnaqtap cıygan malındı -f-qasıqtap suvday



Download 2,51 Mb.
bet127/447
Sana27.12.2022
Hajmi2,51 Mb.
#896392
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   447
Bog'liq
2020-Bugunku Turkeli (Turkustan) Ve Yakin Tarixi-1-Bati Ve Quzey Turkustan-Zeki Velidi Doghan-1981-926s

Könı egen Alaşım -f qonusunnan ayrılıp -f- devletinnin cütama + Aq Patsaga bagmıp -f- betindi töse cuparga -f- tırnaqtap cıygan malındı -f-qasıqtap suvday
vjii'^ınıa.
Yani: İnıenen Alasım (yani Kazaklar)! Yaylalarından ayrılarak mal dev- İAÜÜ kaybetme. Ak Padişahın (yani Çarın) tâbiiyetini kabul ederek yüzünü misk ■ie yıka. Tırnakla topladığın servetini su gibi kaşıkla harcama.
-) «Sultan pravitel» «işleri idare eden sultan» demek olup, valilik mâna­sı n Ilade ediyordu. Burada rusça «pravitel» tâbiri, istiklâli ifade eden «han» tâ­biri e karşılık olarak ortaya atılmıştır.
Bu ümitlerin baştan aşağı yalan çıktığı, Abulkhayır ve oğlu Nrı.ro- İmin komşu devletler arasında salıncak oyununa dayanan göçebe im­paratorluk plânlarının, sırf şahsî ihtirasları yüzünden uydurdukları hül­yalardan ibaret olduğu artık tamamiyle tahakkuk etmişti. Umumiyetle Batı Kazak sultanları ve Abulkhayır Han çocukları halk için hayırsız olmuşlar ve çoğu halk tarafından sevilmemiştir. Zikrolunan sultanlardım Tevke oğlu Membet, suiistimalleri yüzünden sürülmüş; Yusuf Su i i an sarhoşluk, Cuma Sultan da kıyıcılık ve sarhoşluk yüzünden azlolunm•üş­tür. Abulkhayırm oğlu Cantüreyi kardeşleri, Turdı Ali oğlu Membet Sultanı Cagalbayr. uruğu, Cantüre oğlu Arslan Sultanı halk kahramanı İşet Batın öldürmüşlerdir. Aralarında zikredilmeğe değenler Nurali oğlu Karatay, İşim Sultanın torunu Ali Sultan oğlu Kaybeli (Qayıp AH), Bükey oğlu Cihangir Hanlardır3).
İlerde de söyliyeceğimiz Cihangir Han,' zamanına Bükey Oğlu göre münevverdi. Bükey Ordanın Narın Kurr. ve
Cihangir Kiçi Üzen mevkilerinde Kazakları köy hayatrna
alıştırdı. Kendisi Caskus adlı Şerçle bir sara}' yap brıp, akranı da kendisine imtisal etmekle, burası sonradan «Han Or- dası» adıyla bir kasaba oldu. Mescit ve medreseler yapıldı. «Yeni Kazan» adlı yere her taraftan Müslüman tüccarlar getirtip, ticaretin inkişafına çalıştı.
Ölümü (11 ağustos 1845) dolayısıyla Kazak halk şairlerinden Baytuk lıanı şöyle övmüştür:
Atadan asıp tuvgan Cangir Khan ~f Ergi tübün bolcagan -4- atanın alm^ı n cemsmap (alıp) + altırinan saray saldırgan-f- carlı nıeıı baydı ten körgen -es»? giz ben köpti tengiren -f- cetirnderge cim bergcn -f cisir üçün cer bölgen.
Yani: Daha doğarken bütün akranından mümtaz olarak doğan Cihangir rl-m, ecdadının derin mâzisini anlayıp kavrayabilmiş, babasının malik olmadığı yer t- Jarı ele geçirmiş," altından saraylar yaptırmış, yoksulla zengini denk görmüş, yal­nız ile çoğa aynı hukuku bahşetmiş, yetimlere yemek vermiş, dul kadınlara yer bölmüş (yani arazi taksimatı yaparak dul kadınlara bile hisse çıkarmış).

Download 2,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   447




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish