A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

elen Calkınbay 7’öre ²⁰⁴) (1869 a kadar) . ağasultanlık ettiler. Velinin
yerine oğlu Çingiz Sultan, diğer divanlarda Akmulada karalardan Kıp­çak İbray, Bayan-Avul da Çurman oğlu Musa uzun zaman ağa sultanlık vazifesinde bulundular. -
Khokanda tâbi «ile» havzasıyla, Rus nüfuzu altındaki «Irtış» nehri arasındaki mıntakada, daha birçok sultanlar vardı. Bunların bir kısmı Rusa, diğeri Çine, üçüncü bir takımı da Khokanda meylederek geçini­yorlardı. Çıngız Tav etrafındaki Nayman kabilesinin ekseriyetine, şim­diki Ustkamin ve Zaysan tümenlerinde, Ebülmembet oğlu Ebülfayız Ha­nın evlâdı hâkim idi. Ebülfayızm (1783 te) ölümünden sonra ahali Ba- rak’ın oğlu Khankhonca’yı hanlanıp, o da kendisini Çin hükümetinden tasdik ettirmişti. Bu vakit Ala Göl-Aya Göz arasında Ebülfayızm oğlu Bobı Töre, bunun garbında biraderzadesi Şart Töre (Coçi Töre oğlı), Cungar Alatav’mda Ebülfayızm torunu Bek Sultan (Agaday Sulta­nın oğlı) hükümet sürdüler. Daha cenupta Ulu Yüz’de, Ala Göl ve İle aralarında «Yedi Su» da, Abılâ3'*m oğulları hükümet sürdü. Bunlara mü­cavir olarak Sultan Membet oğlu Çançar Sultan bulunuyordu. Rus ta- baalığmı kabul edip «mayor» rütbesine nail olan bu zat ve nezdindeki Molla Taşbulat Bekbulatov, Abılaym mezkûr oğullarını Rusya tâbiiye­tini kabule dâvet ediyordu. Tobıl Tatarlarından asker kaçağı olan bu Taşbulat Molla, resmen Rusya hariciye nezaretinin memuru olup «vilâ­yet ser kâtibi» ■( «guberenski sekretâr») derecesinde idi. Kendisi şair ve musikişinastı. Bu itibarla teşvikatı neticesiz kalmıyordu. Nihayet 1822 de Abıİa3'in mezkûr oğulları Rus tâbiiyetini kabul ettiler. Yalnız To- buklı kabilesini idare eden Kasım ve île ile Çu ırmakları arasındaki Uy­sun kabilesine riyaset eden Rüstem Töre ^s) müstakil kaldılar. Ebülfayız oğullarından ise ilk olarak Şart Töre 1824 te Rus tâbiiyetini kabul et­miştir.
Ruslar cenuba doğru ilerledikçe, elde ettikleri yerlerde, başlangıç­ta «divan» teşkiliyle «aga sultan» tayin ederlerdi. Sultanlar ve uruklar arasındaki kavgalardan istifade ederek 1826 da Karkaralı kalesini ya- p?p, buraya Abılay oğullarının muhalifi olan Tursun (Camantay)u, 1833 te Ayagöz kalesini yaparak, buna da Bobı Töre’nin muhalifi olan bi- laderzadesi Şart Töre’yi; 1854 te «Almatı» köyünü bir kale haline so­kunca buraya Abılay’m evvelce Karatal ve Kök Su'da yaşıyan oğlu
Sök Töre yi ağa sultan olarak tâyin ettiler. Nayman uruğunun merkezi elemek olan Aya Göz ^!)) de Şart Töre’den sonra Undan Sultan neslin­den Cabay ²⁰⁵'), sonra yukarda adı geçen Ağaday oğlu Bek Sultan, son­ra onun amcazadesi Bolan Sultan (Çaday oğlu), sonra Bobı Töre’nin torunu Batır Barak Sultan (Sultabay oğlu), sonra diğer torunu Adil- han (Camantay oğlu), sonra Barağın kardeşi Selihan, sonra karalar­dan Kaldıbay, ağa sultan olup; Kaldıbay’ın çağında 1869 yılında, Ka­zakların bu nevi muhtariyetleri lâğvedildi.