A toshmatov, sh sh. Magzumova

epileptik psixozlar
deb nomlanadi.
Epilepsiya uchun xos bo‘Igan uchinchi guruh buzilishlaiga, surunkali 
ruhiyat o'zgarishlari: epileptik shaxs o‘zgarishi va epileptik aqli zaiflik kiradi.
77

---

Epileptik shaxs o ‘zgarishi 
patologik tartibsevarlik, pedantizm ning 
paydo bo'lishi bilan namoyon bo'ladi. Bunday bemoriaming tafakkurida 
bir detallarda to'xtalib qolish, rigidlik, o 'ta batafsillik, nutqlarida - 
shirinsuxanlik, k ich raytirish -erk alash q o 'sh im ch alarig a m oyiilik 
kuzatiladi. Bem oriam ing atrofdagilar bilan bunday o 'ta shirinso'z va 
m ehribon m uom alasi aslida faqatgina saqlovchanlik, qasoskorlik, 
portlovchanlikni yashiruvchi niqobdir. U lar ikkiyuzlamachi, ayyor va 
zulmkor bo'ladilar. Bemoriaming oliy axloqiy qoidalami targ'ib qilishga 
bo'lgan intilishlari, ularning o'zlari bularga amal qilishlarini bildirmaydi, 
aksincha, - bunday fikrlar ortida bemoriaming kamchiliklari niqoblangan 
bo'ladi.
Epileptik aqli zaiflik
uchun shu xoski, yuqorida keltirilgan shaxs 
o'zgarishlari fonida tafakkurning o 'ta batafsilligi o'sib boradi, ruhiy 
jarayonlaming kechish sur’ati keskin sekinlashadi. Xotira yomonlashadi, 
bemorlar yangi axborotlami qiyinchilik bilan o'zlashtiradilar. So'z boyligi 
kamayadi, bemorning barcha qiziqishlari kasallikka qaratiladi. Bemorlar 
egotsentrik bo'lib boradilar. Odatda, bu o'zgarishlaming barchasiga tanqidiy 
munosabat yo'qoladi.
Davolash. 
Epilepsiyani davolashning asosiy qoidalari bu q at’iy 
individualizatsiya, davomiylik, uzluksizlikdir. Eng samarali dori vositalari 
har bir alohida holatda individual tanlanishiga to 'g 'ri keladi, bu qoida 
dorining m iqdorini tanlashga ham tegishli. M iqdorni oshirish yoki 
kamaytirish asta-sekin amalga oshirilishi zarur. Bu qoidaning buzilishi 
kasallikning o'tkirlashuviga, hatto epileptik status rivojlanishiga olib 
kelishi m umkin. Asosan epileptik tutqanoqlarning har xil turlarini 
davolashda samarali bo'lgan dori vositalari qo'llaniladi (fenobarbital, 
difenin, benzonal, suksilep, finlepsin va boshq.). Agar kasallik klinikasi 
polim orf bo'lsa, epilepsiyaga qarshi dori vositalarining kombinatsiyasi 
qo'llaniladi. Epilepsiyaga qarshi t a ’sirli bir necha dori vositalari 
aralashmalari ham tavsiya etilgan (Vorobev, Sereyskiy aralashmasi va 
boshqalar).
Namozshomsimon holatlarni bartaraf etishda aminazin tutqanoqqa 
qarshi vositalar bilan bir vaqtda qo'llaniladi, affektiv buzilishlarda 
trankvilizatodar tavsiya etiladi. Epileptik statusni davolashda oxirgi vaqtlarda 
seduksen (vena ichiga) samarali qo'llanilmoqda.
Epilepsiyaning fokal shakllarida oxiigi yillarda epilepsiyani davolashning 
jarrohlik usullari keng qo'llanilmoqda. Ba’zi hollarda ularyaxshi natijalar 
beradi.
0 ‘rta tibbiy xodimning epilepsiyali bemorlarni parvarishlash va 
kuzatishni ta ’minlashdagi o'm i katta. Tutqanoq xuruji vaqtida qo'shimcha
78

---

jarohatlar, tilni tishlab olish, asfiksiyaning oldini olish chora-tadbirlarini 
ko'rish zarur. Ongning namozshomsimon buzilishlari b o ‘lgan bemorlar 
batafsil va qat’iy nazoralga muhtoj bo ‘ladilar. Shifokor bo‘lmagan vaqtda 
tibbiy xodimlar tom onidan kuzatilgan tutqanoqlam i aniq yoritib berish, 
batafsil yozib olish va kuzatuv kundaligida bemorlarning xatti-harakatlarini 
bir boshdan ko'rsatib o'tish katta ahamiyatga ega.
Epilepsiyali bemorlarni ovqatlantirishni tashkil etishda, suyuklik va 
osh tuzi iste’mol qilishni chegaralashni esdan chiqarmaslik lozim. Alkogolli 
ichim liklam i iste’mol qilish q at’iy taqiqlanadi. Im koniyatga qarab, 
bemorlarni m ehnat faoliyatiga jalb etish, am m o bunda harakatlanuvchi 
mexanizmlar, yuqori haroratli moslamalar yaqinida, transportda va h.k. 
larda ishlashi taqiqlanishi zarur.