ammo hech nimani oxirigacha yetkazmaydilar. Ularga o ‘ta chalg‘uvchanlik
xos. Bemorlarda o ‘z qobiliyatlari, imkoniyatlarini yuqori baholash, hatto
buyuklik vasvasa g ‘oyalari rivojlanishigacha olib kelishi m um kin
(ixtirochilik, islohotchilik, daholik). Shu
munosabat bilan bem orlar
turli idoralaiga o ‘z loyihalari bilan murojaat qiladilar, o ‘zlarini yuqori
qobiliyatli daholar deb hisoblaydilar, teatr, adabiyot sohasida o ‘zlarini
namoyon etishga harakat qiladilar. Bemorlarda seksual qo‘zg‘aluvchanlik
kuzatiladi. Kayfiyatning bunday nosog‘lom buzilishlari shu bilan namoyon
bo‘ladiki, bemorlarning o ‘z tashqi ko‘rinishlari, kiyinishlariga ham
munosabatlari o ‘zgaradi — haddan ortiq bo'yanadilar, bachkanalikkacha
boradigan
rangdor liboslar kiyib, ko‘plab taqinchoqlarni ilib oladilar.
Tafakkur tempining tezlashuvi sababli maniakal bemorlarda so‘zlashuv
nutqining tezlashuvi kuzatiladi. Hosil bo‘Igan assotsiatsiyalar yuzaki bo'ladi.
Bem orlar ko‘pincha hosil bo‘lgan flkrlarini gapirib berishga ulgu-
rolmaydilar. U lar baland ovozda, ko ‘p gapiradilar, shuning uchun
tovushlari xirillab qoladi. Yaqqol hissiy
noadekvatliklarga qaram ay,
bemorlarning e ’tirozlari ba’zida aqlli, yumorlari ta ’sirchan bo'ladi. Ba’zi
holatlarda maniya jahldorlik, q o ‘zg‘aluvchanlik affekti bilan kechadi
(qahr-g‘azabli maniya). Maniakal holatdagi bemorlarda o ‘z nosog'lom
holatlariga nisbatan tanqid, odatda, yo'qoladi.
M aniakal fazada som atik belgilardan taxikardiya, uyqusizlik,
dismenoreya kuzatilishi mumkin. Ishtahalari, odatda, ko'tarilgan, ammo
bemorlar ko'pincha sezilarli darajada vaznlarini yo'qotadilar.
Depressiv faza m aniakal-depressiv psixozda quyidagi sim ptom lar
triadasi:
pasaygan kayfiyat, tafakkur tem pining sekinlashuvi va harakat
tormozlanishi bilan kechadi. Kayfiyatning pasayishi tushkunlik, qayg‘u,
xavotir bilan kuzatilishi m umkin. Bem orlarning tana holati, yuzi,
haddan tashqari tushkunlik holatini namoyon qiladi: yelkalari tushgan,
qayg‘uli m im ika, qotib qolgan nigohlar. Bem orlar past tovushda
gapiradilar, savollarga zo‘rg‘a, bir so‘z bilan javob beradilar, b a’zida
mutizm kuzatiladi. Harakatlari yaqqol sekinlashgan. B a’zi holatlarda
bem orlarda o ‘z yaqinlari va qarindoshlariga m unosabatlari o'zgaradi,
u la r avvalg id ek k u c h li e m o ts io n a l k e c h in m a la rn i
his q ilish
imkoniyatlarini yo'qotadilar va bunday hissiz bo ‘lib qolganliklaridan
qattiq qayg‘uradilar (og‘riqli hissizlik). Pasaygan kayfiyat ta ’siri ostida
bemor o ‘z yashab оч^ап hayotini boshqa ranglarda qayta ko‘rib chiqadi,
0 ‘zining o ‘tmishda qilgnn xatti-harakatlarini keragidan ortiq baholaydi.
B em orlarga tu y u lad ik i, u la r h a y o tlarid a yaxshi ish lam ag an lar,
atrofdagilarga nisbatan o ‘zlai\ni nom a’qul tutganlar, ular hech narsaga
yaramas kishilar va atrofdagila-.oa faqat baxtsizlik keltiradilar. 0 ‘zini
7z
kamsitish, ayblash va gunohkorlik vasvasa g'oyalari ta’siri ostida bemorlarda
ko'pincha o'z jonlariga qasd qilish haqidagi fikrlar paydo bo'ladi (suitsidal
fikrlar), va ular ko'pincha haqiqatda amalga oshiriladi. Bemorlar kasalxona
sharoitlarida ham suitsidal harakatlar qilishlari m umkin, shuning uchun
ular q at’iy nazorat ostida bo'lishlari zarur.
Yuqorida keltirilgan maniakal-depressiv psixozning depressiv faza-
sidagi bemorlarda kasallik belgilari ertalabki soatlarda maksimal daraja-
da rivojlanadi, kechga borib esa ulam ing ahvoli nisbatan yaxshilanadi.
Shuningdek, depressiyalarda b a’zi som atik buzilishlar,
tez-tez
kuzatilishi hosdir. Ularda ishtahaning yo'qolishi, tana vaznining kamayishi,
uyqu, menstrual siklning buzilishlari kuzatiladi.
Ba’zida depressiya rivojlanish cho'qqisida m otor tormozlanish holati
xavotirli qo'zg'alish holati bilan almashinadi, bunda bemorlar qo'rquvda
x o n ab o'ylab tipirchilab, yordam ga chaqiradilar, qo'llarini qayiltira-
dilar, boshlarini devorga uradilar. Bu holat uch un keskin nam oyon
bo'lgan xavotir xos b o'lib, ular o'zlari yoki ulam ing qarindoshlari
bilan dahshatli hodisa sodir bo'ladi deb hisoblaydilar.
Bunda bem orlar
o'zlariga og'ir jarohatlar yetkazishlari, o 'z jonlariga qasd qilishlari
mumkin. Bunday holatlar «qayg'u portlashlari»
Do'stlaringiz bilan baham: 
