А. Тешабаев, С. Зайнабидинов, И. Каримов, С. Власов, В. Абдуазимов

 
Саволлар 
 
1.
Каналл эффект деб қандай ҳодисага айтилади? 
2.
Зоналар эгилиши Y
s
ни аниқлашнинг қандай усуллари бор?
3.
Y
s
ни майдон эффекти ва контакт потенциалини бир вақтд ўлчашдан 
қандай топилади?
4.
Y
s
ни чиқиш иши ва ташқи фотоэффект чегарасини ўлчаш қандай 
аниқланади?
5.
Сиртда ёруғлик ютилиши бўйича Y
s
ни аниқласа бўладими?
6.
Y
s
ни аниқлашда фото Э.Ю.К. қандай имкон беради?
7.
Люминеценция ҳодисаси Y
s
ни топишга ёрдам қиладими?
8.
Электрик сиғимнинг майдон эффекти зоналар эгилишини топишга 
қандай имконият беради?
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

78 
10-боб 
Яримўтказгичли асбоблар ишлашига сиртнинг таъсири 
10.1 Сирт ҳолатига боғлиқ бўлган яримўтказгичли асбобларнинг 
параметрлари 
 
Яримўтказгичли асбобларнинг электрик параметрлари кўп даражада 
кристаллнинг сирти ҳоссаларига боғлиқ. Яримўтказгич қурилмаларнинг 
муҳим камчилиги бўлмиш уларнинг параметрлари тарақайлиги ва 
беқарорлиги кўпинча шу асбоблар сиртининг беқарорлиги ва стандарт 
эмаслиги билан боғланган. 
Яримўтказгичли асбоблар иши беқарорлигининг асосий сабаби-
намликдир.
Маълумки, кристал сирти оксид аморф пардаси билан қопланган, 
аммо у сиртни намдан яхши ҳимоя қила олмайди. 
Яримўтказгичли асбоблар параметрлари сиртининг тозалигига муҳим 
даражада боғлиқ. Кристалл сиртидаги кераксиз киришмалар ва бошқа ёт 
унсурларни бартараф қилиш сиртни умуман тозалашда тоза едиргичлар 
(кимёвий моддалар) ишлатилиб, улар сиртдан назорат қилинмайдиган 
киришмалар миқдорини энг кам қилишга ҳизмат қилади. Na, K, Ca ва бошқа 
элементлар ионларини, сиртни тозаланган (дистилланган) сувда ювиб 
кетказилади. Кристал ҳажмидан сиртга диффузияланадиган киришмаларни 
(Cu, Al, Fe ва бошқаларни) сиртдан узоқлаштириш учун германий ва 
кремнийни органик моддаларда ишловдан ўтказиш керак. Ҳозирги замон 
яримўтказгичлар саноати сиртни юқори самарали тозалаш усулларига эга. 
Яримўтказгичли асбоблар параметрларига сиртнинг таъсири қуйидаги 
эффектларда намоён бўлади.
1)
р-n-р