А. Т. Гофуров, Ж. Толипова, С. С

9-мавзу:
Умумий ўрта
 таълим ўқу» юртларида
биологак
 таълим мазмуни.
Режа:
1. Умумий ўрта таълим ўқув юртларида биологик таълим мазмуни асослари.
2. Биологак таълимнинг мақсад ва вазифалари.
3. Биологик таълим компонентлари.
4. Ўкувчилар ўзлаштириши лозим бўлган биологик билимлар минимуми.
Асосий тушунчалар ва таянч билимлар.
1. Биологик таълим асослари.
2. Биологик таълим мазмуни.
3. Биологик таълим компоненти.
4. Биологак билимлар минимуми.
1.Умумий ўрта таълим ўқув юртларида биологик таълим мазмуни
асослари.
Умумий ўрта таълим ўкув юртларида биологик таълим мазмуни ҳозирга
даврдага биологак фанлар ривожланиш даражасини ўзкда акс эттириши
замон тақозосидир.
Ўқувчилар учун биологик ўкув материалини танлаш биология ўқитиш
методикасида ниҳоят мураккаб масалаларидан бири саналади. У мактаб
ўкитувчилари, педагоглари, биолог олимлар хамкорлигида ҳал этилади.
Ўқувчилар учун таълим мазмунининг танлашни кийинлиги илмий ахборатнинг
бениҳоят кўгшиги ва тез ўсиши билан узвий алоқадор. Кейинга даврда
биология тобора тез ривожланаётган мустақил фанлар тизимидан иборатлиги
маълум бўлиб колди. У ботаника, зоологая, физиологая, анатомия,
морфология, генетика, цитологая, антропология, эмбриология, палеонтология,
микробиология, гидробиологая, биогеография, биотехнологая, биоэтика,
биоэстетика, эволюцион таълимот ва бошқа хусусий фанлар мажмуасидан
ташкил топган. Биология фанининг бундай тез ривожланиши бир томондан
организмларнинг турли жиҳатдан ўрганиш, иккинчи томондан ҳаётнинг ҳар
хил даражаларини тадқик қилиш билан боғлиқ бўлса, учинчи томондан
биологиянинг табиётшуносликнинг бошқа - хусусан математика,
40
Дарсликлар
Ботаника
Биология
Одам ва
унинг
саломатлиги
биология
Саҳифалар
сони
Парагрифлар
сони
Расмлар сони Лабаротория
машғулотлар
кибернегшса, химия, физика соҳалари билан интеграцияси билан
тушунтирилади. Биология фанининг табақаланиши ва бошқа табиий фанлар
билан ҳамкорлик қилиши янга-янга ахборотларни тўпланишига сабабчи
бўлокда. Ҳужайра органоидларининг ултраструктура гузилиши, функцияси,
ҳужайранинг келиб чшдиши тўгрисвда симбиогенез назарияси, нуклеин
кислоталарнинг тузилиши ва функцияси, ирсият ва ўзгарувчанликнинг моддий
асослари, нолитипик тур, популяцияларнинг, экологик генетик тузилиши,
кариосистематика, ҳаёт тузшшшининг турли даражалари тўгрисидаги
бшшмлар биологиянинг XX асрдаги ютуқлари саналади. Биология фанида
тўшанган билимлар, ахборотлар ҳажми ниҳоятда кўп ва хилма-хил.
Ўрта таълим ўкув юртларида биология фани тўплаган барча ахборот ва
билимларни табиий равишда ўкувчиларга бериб бўлмайди. Шунга кўра улар
орасидан ўқувчиларнинг ёши ҳамда ўкдтишнинг ҳозирги замон мақсад ва
вазифаларига мос бўлган билимлар мажмуасини танлаб олиш зарур. Танлаб
олинган билимлар мажмуаси умумий ўрта таълим ўкув юртларвда давлат,
жамият, шахс эхтиёжига мос бўлиши, ҳамда жамиятнинг ижтимоий,
иқтисодий тараққиётини ва фан техника ривожланишини ўзида ифода
қилиши ва таълим беришда кўрсатилган мақсад вазифаларини амалга
оширишга сафарбар қилинган бўлиши лозим.