4.Ўкувчилар ўзлаштириши лозим
бўлган
биологик билимлар
минимуми.
Ўсимлик организмининг тузилиши, ҳужайра, тўкималар, органлар.
Ўсимликларнинг ҳаёт фаолияти: илдиз ва барг орқали озикланиши, нафас
олиши, ўсиши ва ривожланиши. Кўпайиш. Ўсимликларнинг турли тумаялиги:
сув ўтлар, йўсинлар, қирқбўғимлар, қирқвсулоқлар, очиқ уруғлилар,
ёпикуруғлилар, ёпиқ уругаиларнинг синфлари, оилалари, ўсимликлар
қоплами. Усимликларнинг табиат ва инсон ҳаётидаги аҳамияти.
Ўсимликларни муҳофаза қилиш.
Хайвон организмининг тузилиши. Ҳужайра, тўқималари, органлар
системаси. Ҳаёт фаолиятининг жараёнлари: озиқпаниш, нафас олиш,
моддалар харакатлаииши, айириш, ўсиш, ривожланиш ва уларни бошхдриш.
Кўпайиш. Хайвонларнинг ҳатти ҳаракати - рефлекслар, инстанктлар.
Хайвонларнинг турли туманлиги. Уларнинг систематикаси: бир ҳужайралилар,
кўп ҳужайралилар (ковак ичлилар, ясси, юмалок, халкали чувалчанглар,
42
моллюскалар, бўгамоёклилар, хордалилар). Бўпшоёқпилар ва хордали
хайвонларнинг синфлари, туркумлари, уларнинг табиат ва инсон ҳаётвда
тутган ўрни. Хайвонларни муҳофаза қилиш. Табиий ресурслардан окилона
фойдаланиш. Одамнинг хайвонот системасидаги тутган ўрни.
Одам ва хайвонлар тана тузилишидаги ўхшашлик ва тафовутлар. Одам ва
унинг павдо бўлиши. Ижтимоий ва табиий муҳитга одамнинг мосланиши.
Одамдаги органлар системаси, уларнинг тузилиши ва функцияси. Одам ҳаёт
фаолиятини нейро-1уморал бошқарилиши. Одамнинг олий нерв фаолияти.
Одамдага юкумли касалликлар, улардан сақпаниш йўллари. Спвд ва ундан
сакланши. Нормал турмуш кечиришга ёрдам берувчи омиллар.
Ҳаётнинг тузилиш даражалари: молекула, ҳужайра, организм популядаш -
тур биогеоценоз, биосфера. Ҳаётнинг хужайрасиз шакллари.
Прокариот ва эукариот ҳужайралар. Хужайра - тирикликнинг тузилиш,
функционал, генетик бирлиги. Ҳужайранинг кимёвий таркиби. Анорганик ва
органик моддалар, уларнинг ҳужайрадаги роли. Хужайра тузилиши. Ядро.
Хромосомалар. ДНК ирсий ахборотая ташувчи эканлиги. Хужайра
органоидларининг тузилиши ва функцияси. Оксиллар биосинтези. Хужайра.
Моддалар ва энергаянинг алмашинуви. Фотосинтез унинг табиатдаги роли.
Хужайранинг бўлиниши. Жинссиз ва жинсий кўпайиш. Уруғланиш.
Организмларнинг индивидуал ривожланиши. Ирсият ва ўзгарувчашшк. Генлар
ва бвдгилар. Генетик атамалар ва символлар. Генетик методлари. Мевдель,
Морганпарнинг ирсият қонунлари. Ўзгарувчанлик. Ирсийланмайдиган ва
ирсийланадиган ўзгарувчанлик. Мутагенлар ва уларнинг организмларга
таъсири. Генетиканинг тиббиёт ва селекциадаги аҳамияти. Одамлардага ирсий
касалликлар уларнинг оддини олиш. Селекция методлари. Генетик инженерия
ва унинг методлари. Генетик инженерияга асосланган биотехнология.
Эволюцион ғояларнинг пайдо бўлиш тарихи. Эволюцион таълимот.
Эволюцияни исботловчи фан далиллари. Микро ва макро эволюция.
Эвояюциянинг бошланиш бирлиги ва омиллари. Табиий танланиш -
эволюциянинг йўналтирувчи омили эканлиги. Биологак прогресс ва биологик
регрес. Организмларнинг муҳитга мосланиши ва унинг хиллари. Тирик
табиатга хос беягалар. Ҳаётнинг павдо бўлиши тўғрисидаги фаразлар. Ерда
органик оламнинг ривожланишини аоосий босқичлари. Экологик омиллар.
Экосистемалар. Экосистемалардаги модда ва энергиянинг айланиши.
Экосистема динамикаси. Агроэкосистемалар. Биосфера. Биомасса. Биосфера
ҳақидага В.И.Вернадский таълимоти. Одамнинг биосферага таъсири.
Биосфера эволюцияси. Ноосфера.
Билимни назорат қилиш учун саволлар.
1. Умумий ўрта таълим ўқув юртларида биологак таълим асослари
деганда нимани тушунасиз?
2. Умумий ўрта таълим ўкув юртларидаги биологик таълимнинг мақсади
ва вазифалари нималардан иборат.
3. Умумий ўрта таълим ўқув юртларида биологик таълим мазмунини
ёритинг.
4. Умумий ўрта таълим ўкув юртларвда биологая таълим таркибий
қисмларига нималар киради?
5. Ўқувчилар ўзлаштириши лозим бўлган биологнк билимлар минимуми
деганда нимани тушунасиз?
Do'stlaringiz bilan baham: |