A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

a
da shpilkali birikmaning yaqqol tasviri, 
b
da esa ortogonal 
proyeksiyasi ko‘rsatilgan.
Shpilka ikki uchiga rezba ochilgan silindrik sterjen bo‘lib, uning 
bir uchi biriktiriluvchi detal (shpilka uyasi)ga burab kirgiziladi. Ikkinchi 
uchiga keyingi biriktiriluvchi detal kiygizilib, shayba va gayka bilan mos 
kalit (klyuch) orqali mahkamlanadi.
Shpilka uyasi deb birikuvchi detallardan biriga ochilgan uchi berk 
rezbali teshikka aytiladi. Uya aw al parma bilan rezba diametrining ichki 
diametriga, ya’ni 
d=0,S5d
ga teng qilib o ‘yiladi (6.6-rasm, 
a).
Uyaning 
tubidagi konus parma uchidagi konus izi bo‘lib, u 120° ga teng. Keyin bu 
uyaga metchik yordamida rezba o ‘yiladi (6.6-rasm, 
b
). So‘ngra shpilkani 
burab kirgizish qulay bo‘lishi uchun uya og‘ziga faska ochiladi (6.6-rasm,
c).
b)
6.5-rasm
90

---

Shpilka uyasining chuqurligi birikuvchi 
detallaming qanday materialdan tayyorlangan- 
ligiga bog‘liq. Agar detal po‘lat, bronza qattiq 
qotishmalardan tayyorlangan bo‘lsa, uyaning 
chuqurligi 1,5^.... 1,75
d,
cho‘yandan va boshqa 
yumshoq qotishm alardan ishlangan b o ‘Isa, 
uyaning chuqurligi 1,75
d... 3d
qilib o ‘yiladi.
Shpilkali birikmalarda shpilkaning uzunligi 
/ birikuvchi 
H2
detaining qalinligiga bog‘liq 
bo‘lib, u quyidagicha aniqlanadi: 
l=H2+ l,3 d .
Bu 
yerda 
1,3d
ga shaybaning qalinligi 
s,
gaykaning 
balandligi 
H
va rezbaning gaykadan chiqib 
turadigan ehtiyot qismi faskasi bilan kiradi (6.5- 
rasm,