A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

qiyshiq yuzali
(GOST 10906-78) shaybalar ishlatiladi 
(5.19-rasm, 
c).
Teshik diametri 20 mm, 
St
po‘latdan tayyorlangan, qoplama qalinligi 
9 
mkm
bo‘lgan 
qiyshiq shaybcm'mg
shartli belgilanishiga misol:
Shayba 20.02. St 3.019 GOST 10906-78.
Shamirli birikmalaming barmoqlari uchun tez sug‘urib olinadigan 
tirak
shaybalar
(GOST 11648-75) ishlatiladi (5.19-rasm, 
d).
Bunda shaybalar 
diametri 2 mm dan 20 mm gacha 65G markadagi sifatli konstruksion 
po‘latdan yoki 
Br KMts
3-1 qalaysiz bronzadan qoplamali va qoplamasiz 
qilib tayyorlanadi.
Ichki diametri 
d=9
mm, 
Br KMts
3-1 markali bronzadan tayyorlangan 
07 qoplama qalinligi 6 
mkm
bo‘lgan tirakli shaybaning shartli belgilanishiga 
misol:
Shayba 9 Br KMts 3-1.076 GOST 11648-75.
Olti qirrali gayka va boltlami stoporlash uchun panjali stoporlash 
shaybalari ishlatiladi (5 .1 9 -ra sm ,/ va 
h).
Bunday shaybalar 
A
sinf 
aniqlikdagi, diametrlari 3 mm dan 48 mm gacha bo‘lgan biriktirish detallari 
uchun ishlab chiqariladi.
Bundan tashqari to‘xtatuvchi kurakchali shaybalar (GOST 13463— 
77*) ham mavjud (5.20-rasm, 
a)
bo‘lib, undan ham ajraluvchi birikmalami 
hosil qilishda foydalaniladi (5.20-rasm, 
b).
66

---

---

5.6. Fitinglar
To‘g‘ri 
muftalar. 
Muftalar kalta (GOST 8954-75), uzun (GOST 8955- 
75) va konpensatsiya qiluvchi (GOST 8956-75) muftalar ko‘rinishida 
ishlanadi (5.21-rasm). Bu muftalar bir-biridan faqat uzunliklari bilan farq 
qiladi.
UzunlashHrilgan
5.21-rasm
5.22-rasm
0 ‘tish muftalari 
(GOST 8957-75). Bunday muftalaming bir tomoni 
ikkinchi tomoniga nisbatan katta yoki kichik diametrlami o ‘tuvchi qilib 
tayyorlanadi (5.22-rasm).
Tirsakli m uftalar 
(GOST 8947-75). Bunday muftalar ikki xil 
ko‘rinishda ishlanadi. 1- bajarilishida tirsakning ikkala uchiga truba burab 
kiritilsa (5.23-rasm,