A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

d);
-
o ‘zgaruvchan kuch va titrash ta ’sirida bo‘ladigan birikmalarda 
shplintga m o‘ljallangan tojsimon yoki o ‘yig‘i bor gaykalar ishlatiladi 
(5.15-rasm, 
h).
Gaykaning konstruksiyasi va o ‘lchamlari standart bilan belgilangan. 
Lekin uni berilgan rezba diametri 
d
ga nisbatan taxminiy o ‘lchamlarda 
ham chizish mumkin (5.16-rasm).
1-b a ja rilish i
2 -b a ja riU s h i
Ж
5.16-rasm
v 
( 
1-bajarilishdagi, rezbasining diametri 
d
=16
mm’ У1г1к qadamli 
P - 2
mm, dopusk maydoni 
6H,
mustahkamlik sinfi 5, qoplamasiz gaykaning shartli 
belgilanishiga misol:
Gayka Ml6-6H.5 GOST 5915-70.
2-bajarilishdagi, rezbasining diam etri 
d =
16 
mm, mayda qadamli P=T,5 mm, dopusk maydoni 
6H,
mustahkamlik sinfi 12, materiali 40x markali 
po‘latdan tayyorlangan 0,1 qoplamali, qalinligi 9 
mkm
5.17-rasm 
h gaykaning shartli belgilanishiga misol:
64

---

Gayka 2M16 х 1,5-6H.12.40X.019 G O ST5915-70.
Normal gaykalami uning rezbasi 
d
diametriga nisbatan taxminiy 
o'lchamlarda bolt kallagi kabi chizish mumkin. Bolt kallagidagi 120° 
li faska bir tomonlama b o ‘lib, balandligi 
0 J * d
olinsa, gaykada ikki 
tomonlama 120° li faska chiziladi va balandligi Я =0,8хс/ qilib olinadi.
Gaykalami berilgan rezba diametriga nisbatan taxminiy o ‘lchamlarda 
ch izish
mumkin (5.17-rasm).
5.5. 
S haybalar. Shayba asosan 
gayka, vint yoki bolt kallagi ostiga 
q o ‘y ilad i va u la rn in g te sh ig id a
rezb a si b o 'lm a y d i (5 .1 8 -ra sm ). 
Ular biriktiruvchi va biriktiriluvchi 
detailam ing yuzalarini buzilishdan 
saqlaydi hamda ularga ta’sir qiladigan 
zo‘riqishni bir m e’yorda uzatish va 
tarqatish uchun xizmat qiladi. Shaybalar