A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

Pul - kredit siyosati ekspansiyasi - muomaladagi pul miqdorining oʻsishini nazoratini pasayishi, soliq stavkalarini qisqarishi, foiz stavkalari darajalarining pasayishi asosida muomalaga kredit resurslarining keng miqdorda chiqishi bilan ajralib turadi.
Pul agregati - jamg’arib borilayotgan va xarid qobiliyatini saqlovchi barcha pul vositalari. Bunga naqd pullar, ma’lum muddatga yoki muddatsiz bankka qoʻyilgan pullar, sertifikatlar va b.. Jaxon amaliyotida turli pul koʻrsatkichlari (M0,M1,M2,M4), ya’ni, agregatlaridan foydalaniladi.
Mo-muomaladagi naqd pullar, ya’ni, banklardan tashqaridagi naqd pullardan iborat. Ushbu koʻrsatkich muomalaga chiqarilgan naqd pullar miqdoridan Markaziy Bank kassasidagi va tijorat banklar kassalaridagi naqd pullar miqdorini chegirish orqali hisoblanadi. Xususan, kvazi pullar, ya’ni, bank hisob raqamlarida oson naqd pulga aylanadigan mablag’lardir. Uning tarkibiga muddatli va jamg’arma depozitlari, xorijiy valyutadagi depozitlar va boshqa depozitlar kiradi.
M1-yuqori likvidli pullar Mo pul agregati + talab qilib olinguncha depozitlar.
M2- M1 + muddatli va jamg’arma depozitlari.
M3- M2 + xorijiy valyutadagi depozitlar.
M4- M3 + uzoq muddatli qimmatli qog’ozlar.
Hozirgi paytda oʻtish iqtisodiyotidagi mamlakatlarda iqtisodiyot, bank tizimi va moliya bozorilarining, jumladan, pul, qimmatli qog’ozlar va valyuta bozorilarining rivojlanish darajasiga qarab bank statistikasida M0, M1, M2 va M3 pul agregatlaridan foydalaniladi. Oʻzbekiston bank statistikasida Ayni paytda M0, M1 va M2 pul agregatlari va rezerv pullar qoʻllaniladi.
Xususan, M0 pul agregati muomaladagi naqd pullardan iborat boʻlib, ular eng yuqori likvidli pullar hisoblanadi. M1 pul agregati – M0 va talab qilib olinguncha depozitlar yigindisidan iborat. M2 pul agregati, ya’ni, pul massasi – M2 pul agregati, muddatli depozitlar, jamg’arma depozitlar va xorijiy valyutadagi depozitlardan tashkil topgan.