A. Karimov, X. Xoshimov Umumiy kimyodan Masalalar va testlar to`plami Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o`quv qo`llanma so`z boshi

Namunaviy masalalar
1-masala. Birinchi elektrolizyorda 1 mol, ikkinchi elektrolizyorda 2 mol mis(II)sulfat bo‘lgan eritmalar orqali 4 faradey tok o‘tganda katodlarda hosil bo‘lgan moddalar massalarini (gr) da aniqlang. Yechish:

1. 
   Dastlab elektroliz tenglamasi yoziladi:
   

CuSO₄ + H₂O Cu + 0,5 O₂ + H₂SO₄
Masalani yechishda Faradeyning (II) – qonunidan foydalanilinadi.

2. 
   1 – elektrolizyor uchun 1 mol tuz borligi uchun unga 2 Faradey tok sarflandi, qolgan 2 Faradey tok esa shu eritmadagi suv elektrolizi uchun sarf bo‘ladi. Shunga asoslanib, 1 – elektrolizyor katodidagi H₂ va Cu massalari topiladi. 2 ∙ 1 = 2 gr H₂ 2 ∙ 32 = 64 gr Cu 64 + 2 = 66 gr modda ajralgan
   
3. 
   2 – elektrolizyorda 2 mol tuz bo‘lganligi uchun unga 4 Faradey tok to‘liq sarf bo‘lib ketadi. Demak, suv elektrolizi uchun tok yetishmaydi, bunda tok faqat Cu ajralishi uchun sarflanadi.
   

2 – elektrolizyorda: 4 ∙ 32 = 128gr Cu ajraladi
Javob: 1-elektrolizyorda 66gr; 2 – elektrolizyorda 128gr.

2 – masala. 458,7 gr suvda 73,3 gr Na₂SO₄ va CdSO₄ aralashmasi eritildi. Kadmiyni batamom ajratib olish uchun eritmadan 2 A kuchga ega bo‘lgan tok 24125 sekund davomida o‘tkazilgan bo‘lsa, aralashmadagi tuzlarning massalarini toping.
Yechish:

1. 
   Elektroliz tenglamasi yoziladi:
   

CdSO₄ + H₂O Cd + 0,5 O₂ + H₂SO₄

2. 
   Elektrokimyoviy ekvivalent mol topiladi: N = = = 0,5 Q= it
   
3. 
   Bundan Cd ning massasi topiladi: m = E ^. N = 56ekv ∙ 0,5 = 28
   
4. 
   Cd massasidan CdSO₄ topiladi
   

208gr CdSO₄ 112gr Cd
x CdSO₄ 28gr Cd x = 52gr CdSO₄

5. 
   umumiy massa 73,3 gr bo‘lganligi uchun Na₂SO₄ massasi: m = 73,3 – 52 = 21,3 gr ekanligi kelib chiqadi.