A k a d e m I ya r. X. Dushanov y. A. Farfiyev

Birinchi vazifa – tergov qilinayotgan hodisaga aloqador bo‘lishi 
mumkin bo‘lgan hamma ma’lumotlarni to‘plash. Bu bosqichda faqat bir 
tusmolga to‘g‘ri keladigan ma’lumotlarni to‘plash bilan cheklanmaslik 
kerak. 
Ikkinchi vazifa – to‘plangan axborotni tahlil qilish va shu asosda yuz 
bergan voqeani izohlaydigan tusmollarni yaratishga urinib ko‘rish. 
Uchinchi vazifa – ilgari surilgan har bir tusmolni voqea joyidagi 
barcha holatlar bilan qiyoslashdan iborat. Bunday qiyoslash davomida 
barcha ziddiyatlar xolisona ta’kidlab o‘tilish lozim. 
Agar ikkinchi vazifani bajarishda loaqal bitta, yetarlicha asoslangan 
tusmolni ilgari surish imkoni bo‘lmasa, tergovchi shoshilganligini tan 
olishi va birinchi vazifani (axborot to‘plash vazifasini) bajarishga qaytishi 
lozim. 
Ilgari surilgan har bir tusmolni tekshirish chog‘ida ziddiyatlar 
aniqlansa, yana birinchi vazifani bajarishga qaytish, so‘ngra esa ikkinchi 
vazifaga o‘tish zarur
1
. 
Voqea joyini ko‘zdan kechirish nafaqat jinoyat hodisalari haqida, 
balki shaxsning ko‘plab (jismoniy, biologik, psixologik) xususiyatlari 
to‘g‘risida ham ma’lumotlar olishga imkon beradi. Jinoyat insonning 
                                         
1
Qarang: Васильев В. Л. Юридическая психология. – М., 1991. – С. 352–354.
 

---

 226 
maqsadga qaratilgan ongli faoliyati turlaridan biri sifatida huquqbuzar 
shaxsining ko‘pgina xususiyatlarini aks ettiradi. Shu bois jinoyat sodir 
etilganida «dalillar muqarrar ravishda yuzaga keladi, ularning yuzaga 
kelish jarayonining o‘zi esa qonuniy xususiyatga ega»
1
. 
Voqea sodir bo‘lgan joyni ko‘zdan kechirish tergov harakatiga 
psixologik tavsif berar ekanmiz, bu maxsus uyushtirilgan, reja asosida 
olib boriladigan kompleks tadbir bo‘lib, bunda asosiy rolni tergovchi 
o‘ynaydi.