A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

 
14.1-jadval. Raqobatdoshlik ko‗rsatkichlarining guruhlanishi
59
 
Mamlakatning raqobatdoshligini baholash ko‗psonli ma‘lumotlarni 
yig‗ish, guruhlash, umumlashtirish asosida raqobatdoshlik ko‗rsatkichlarini 
asosiy omillar bo‗yicha hisoblashni ko‗zda tutadi. Keyin barcha 
omillarning raqobatdoshlik ko‗rsatkichiga qo‗shgan hissasini aks ettiruvchi 
59
The Global Competitiveness Report 2009-2010 World Economic Forum. Geneva, Switzerland 2009. p. 8. 

---

367
agregat indeks va subindekslar hisoblanadi. Zamonaviy milliy iqtisodiyotni 
raqobatdoshligini aniqlash metodikasida 12 ta asosiy omil ajratiladi (1- 
jadval).
Qayd etib o‗tilgan omillar uch guruhga ajratiladi. Birinchi guruh bazaviy 
talablarni o‗z ichiga oladi, ikkinchi guruh biznes muhit samaradorligini 
oshiruvchi omillarni qamrab oladi, uchinchi guruh esa biznesni 
takomillashtirish omillarini birlashtiradi. Har bir guruh muayyan 
subindekslar bilan tavsiflanadi. Subindekslarni hisoblayotgan vaqtda har 
bir guruhning vazni quyidagicha belgilanadi birinchi guruh – 25 foiz, 
ikkinchi guruh – 17 foiz, uchinchi guruh – 50 foiz (2-jadval).
14.2-jadval. Rivojlanishning har bir bosqichida asosiy uch guruh 
ko‗rsatkichlarining ulushi, foiz hisobida
60
 
Bunda har bir subindeksning aniq mamlakat uchun hisoblangan natijaviy 
Global raqobatdoshlik indeksiga qo‗shgan hissasidan kelib chiqib, ushbu 
mamlakatning iqtisodiy rivojlanishning qaysi bosqichida ekanligini 
aniqlash mumkin bo‗ladi. Ushbu yondashuv iqtisodiy rivojlanish jihatdan 
turli darajadagi mamlakatlarning raqobatdoshligini taqqoslash imkonini 
beradi.
Tahlillar ko‗rsatishicha, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining ta‘siri 
mamlakatlarning raqobatdoshlik ko‗rsatkichlariga ham jiddiy ta‘sir 
ko‗rsatgan. Jumladan, 2013-2014 yillarda global raqoatbardoshlik 
indeksida birinchi o‗nlikka kiruvchi mamlakatlardan AQSH, Daniya, 
Kanada va Niderlandiya kabilar 2008–2009 yildagi ro‗yxatdan pastga 
60
The Global Competitiveness Report 2009-2010 World Economic Forum. Geneva, Switzerland 2009. p. 8. 

---

368
tushishgan. 2016-2017 yilllarda AQSH, Niderlandiya va Germaniya 
mamlakatlari yuqori o‗rinlarga ko‗tarilgan.