A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

14.3. Hududlar raqobat ustunligini belgilovchi omillar 
Hozirgi vaqtda mintaqa iqtisodiy jihatdan mustaqil obyekt bo‗lib, 
nafaqat mamlakat bozorida, balki jahon hamjamiyatida barqaror va 
ishonchli pozitsiyani egallashga intilmoqda, bu esa ma‘lum mintaqalarning 
jahon bozoriga kirishiga olib keladi. Ushbu globallashuv tendentsiyasi 
doirasida mintaqaviy raqobatbardoshlik alohida o‗rin tutadi.
Mintaqaviy 
raqobatbardoshlik 
darajasining 
o‗sishi, ko‗pincha 
hududlarning iqtisodiy makonining turli xilligi va global raqobat 
jarayonlarida yuzaga keladigan mamlakat iqtisodiyotidagi roli va o‗rnini 
o‗zgartirishga imkon beradi. 
Xalqaro amaliyotda raqobat deganda bozor munosabatlari sharoitida 
mavjud bo‗lgan iqtisodiy kategoriya tushuniladi, buni boshqacha aytganda 
raqobatga bardosh berish qobiliyatini anglatadi. U tovar, tashkilot, sanoat, 
kompleks, mintaqa yoki hatto mamlakat darajasida shakllanishi mumkin.
Uzoq vaqt davomida mahalliy mintaqaviy fanlarda raqobatbardoshlik 
mamlakatning resurs va ishlab chiqarish bazasi sifatida tushunilgan bo‗lib, 
mintaqani 
boshqa 
mintaqalar, 
shuningdek, 
umuman 
mamlakat 
manfaatlaridan farq qilishi mumkin bo‗lgan alohida manfaatlar tashuvchisi 
sifatida ajratmaydi.
Raqobat mohiyatini eng to‗liq va aks ettirgan rus olimi A. Seleznev 
tomonidan taklif etilgan «mintaqaviy raqobatbardoshlik» ta‘rifidir. 

---

373
Mintaqaning raqobatbardoshliligi - bu mintaqaning va uning alohida 
elementlarining (fabrikalar, korxonalar va boshqalar) ichki va tashqi 
bozorda tutgan o‗rni bo‗lib, bu iqtisodiy, ijtimoiy, infratuzilma, siyosiy va 
boshqa omillarga bog‗liq. Ular mintaqaning holati va dinamikasini etarli 
darajada tavsiflovchi ko‗rsatkichlar orqali aks ettirilgan. 
Mintaqaning raqobatbardoshligi - bu doimiy iqtisodiy hodisa bo‗lib, 
firmalarning raqobatbardoshliligi, umuman milliy iqtisodiyot, shuningdek 
mintaqani bozor munosabatlarining subyekti sifatida ajratib turadigan 
o‗ziga xos xususiyatlari bilan o‗xshashliklari mavjud. Iqtisodiyot subyekti 
sifatida mintaqa resurslarga nisbatan turli darajadagi mintaqalar bilan 
raqobatdosh munosabatlarning murakkab tizimiga kiradi. O‗zaro 
munosabatlarda mintaqaning funktsiyalari amalga oshiriladi va natijalar 
olinadi va bu esa o‗z navbatida jarayonlarga ta‘sir qiladi. Mintaqaning 
raqobatbardoshligi bir qator omillarga bog‗liq (14.1-rasm).