A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

 
14.1-rasm. Raqobatbardoshlik ko‗rinishlari
56
 
Tovarning raqobatbardoshligini ishlab chiqaruvchilar tomonidan 
boshqarish nafaqat tovarga u yoki bu iste‘mol xususiyatlarining berilishini, 
qolaversa, u yoki bu narx strategiyasidan foydalanishni, balki iste‘mol 
bozorining bu sohasida qabul qilingan qarorni amalga oshirish ko‗zda 
tutilayotgan segmenti daromadlarini ham hisobga olishni anglatadi. Shuni 
ta‘kidlash joizki, raqobatbardoshlik o‗zida tovar sifatining umumiy 
ko‗rsatkichlarini va uning narxining o‗zaro bog‗liqligini ham namoyon 
etadi.
Spiridonov I.A. tovarning raqobatbardoshligiga «iste‘molchilarning 
konkret talabini qondirishni ta‘minlovchi tovarning narx va sifat 
tavsiflarining majmuidir»
57
deb ta‘rif bergan bo‗lsa, Mazilkina E.I. va 
Panichkina G.G.lar «tovarning nisbiy va umumlashtirilgan tavsifi bo‗lib, 
ehtiyojlarni qondirish uchun qilingan xarajatlarni qoplash darajasiga qarab, 
uning raqobatchi tovardan manfaatli farqini tavsiflovchi ko‗rsatkichdir»,
58
deya ta‘rif keltirishgan.
56
U.D. Zaynutdinova, M.E.Hamidov Milliy iqtisodiyot raqobatbardoshligini oshirishning nazariy asoslari va uni takomillashtirish 
yo‗nalishlari. ―Xalqaro moliya va hisob‖ ilmiy elektron jurnali. № 1, fevral,2019 yil 
57
Spiridonov I.A. Mejdunarodnaya konkurentsiya i puti povisheniya konkurentosposobnosti ekonomiki Rossii. Uch. Pos. – M.: 
―INFRA‖, 1997. – s.117. b 
58
Mazilkina E.I., Panichkina G.G. Upravlenie konkurentosposobnostyu. Uch. Pos. 3-izd., ster. – M.: Izdatelstvo ―Omega - L‖, 2009. – 
s.58. 

---

361
Raqobatbardosh 
tovarlar 
ishlab 
chiqarish 
hamda 
tovarning 
raqobatbardoshligini oshirish korxona va firmalarning ham raqobat 
kurashida ustunlikka ega bo‗lib raqobatbardoshligini oshirishga yordam 
beradi.
Tovarlarning raqobatbardosh bo‗lishini ta‘minlashda quyidagilarni 
amalga oshirish maqsadga muvofiqdir:

printsipial jihatdan yangi mahsulot va texnologiya turlarini 
o‗zlashtirish;

tovarlar ishlab chiqarishda ilm-fanning so‗nggi yutuqlari, ya‘ni 
innovatsiyalardan foydalanish ko‗lamini kengaytirish;

zamonaviy marketing usul va vositalaridan ishlab chiqarishning 
har bir bosqichida foydalanish va boshqalar.
Korxonalarning raqobatbardoshligi - ishlab chiqargan tovarlari bilan 
iste‘molchilar ehtiyojini qondirish bo‗yicha raqobatchilardan ustunligi 
hamda 
raqobat kurashida 
tezda 
moslasha 
olishidir. 
Firma 
va 
korxonalarning raqobatbardoshligi haqida ilmiy izlanishlar olib borgan 
Lukina A.V. firmaning raqobatbardoshligini «firmaning iste‘molchilar 
ehtiyojini raqobatchilarga nisbatan yuqori darajada qondirish qobiliyati 
bo‗lib, agar kompaniyada raqobatda ustunlik jihatlari mavjud bo‗lsa, u 
raqobatbardosh bo‗ladi» deya ta‘riflagan. Korxona va tashkilotlarning 
raqobatbardoshligini oshirishda quyidagilar taklif etiladi: 
-·korxonaning bozor o‗zgarishlariga moslashuvchan va harakatchan 
bo‗lishini ta‘minlaydigan harakat dasturlarini ishlab chiqish;
- korxonaning har bir bo‗g‗inida raqobatni shakllantirish hisobiga 
uninig raqobatbardosh bo‗lishiga erishish;
-·korxonalarda korporativ boshqaruvning zamonaviy usullaridan 
foydalanishni joriy etish va boshqalar.
Korxonaning raqobatbardosh bo‗lishini ta‘minlash orqali tarmoqning 
ham raqobatbardosh bo‗lishiga erishish mumkin. Chunki tarmoqdagi 
korxonalarda raqobatda ustunlikning mavjud bo‗lishi orqali tarmoqning 
ham raqobatda ustunlik jihatlari shakllanib, raqobardoshligi oshib boradi. 
Spiridonov I.A. o‗zining tadqiqotlarida iqtisodiyot tarmoqlarining 
raqobatbardoshligiga 
alohida 
ahamiyat 
berib, 
«tarmoqlar 
raqobatbardoshligi 
ularning 
quyidagi 
raqobatdagi 
ustunliklarining 
mavjudligi bilan, ya‘ni birinchidan, tovarlarning narxi, bozordagi yangiligi 
va nafligi bo‗yicha ma‘lum bir guruhdagi iste‘molchilar talabini 
qondiruvchi yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqara olishi bilan, 

---

362
ikkinchidan, bozor vaziyati buyrug‗i bilan eng maqbul muddatlarda raqobat 
mavjud bo‗lgan jahon bozoriga yetkazib berish xususiyati bilan aniqlanadi» 
deb ta‘kidlaydi.